İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Çocuk Hakları Bağlamında İncelenmesi

Abstract

Savunmasız bireylerin başkaları tarafından baskı altına alınmama hakkı en önemli insan haklarından biridir. En savunmasız bireylerin ise çocuklar olduğu düşünüldüğü için insan hakları, toplumdaki çocukların haklarıyla başlamalıdır. Nitekim çocukların haklarının korunması ve uygulanması için birçok ülke tarafından kabul görmüş olan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinde (BMÇHS) çocuklara haklarının öğretilmesi gerektiği de yer almaktadır. Bu hakların öğretilmesi resmi ve resmi olmayan yollarla gerçekleştirilebilir. Resmi olarak öğretim programlarında çocuk haklarına yer vererek çocuklara hakları öğretilebilir. Öğretim programlarının yansıtıldığı materyallerden birisi de ders kitaplarıdır. Türkçe ders kitaplarının, çocuk haklarının öğretiminde önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu bağlamda, bu araştırma ilkokul Türkçe ders kitaplarının BMÇHS tanımladığı dört temel hak (yaşama hakkı, gelişme hakkı, korunma hakkı ve katılım hakkı) kategorisi açısından incelenmesini amaçlamıştır. Bu doğrultuda, Türkçe ders kitaplarındaki metinler ele alınarak çocuk haklarına yer verilme durumu bakımından incelenmiştir. Araştırma sonuçları, tüm kademelerdeki ilkokul Türkçe ders kitaplarının yaşama hakkı, gelişme hakkı, katılım hakkı ve en az korunma hakları olmak üzere dört ana kategori üzerinde yoğunlaştığını göstermiştir. Ayrıca, ilkokul düzeyindeki Türkçe ders kitaplarının genel olarak bu temel haklara odaklandığı ve içeriklerinde bu haklara yer verdiği görülmüştür.