İlköğretim Programlarında Ahlak Eğitiminin Tarihsel Gelişimi

Abstract

Toplumsal bir varlık olarak insan, sağlıklı bir gelecek için ahlaki değerlere sahip bireyleri yetiştirmeyi hedefler. Bu çalışma, ilköğretim programlarında ahlak eğitiminin gelişimi üzerine odaklanmıştır. Bu bağlamda araştırmanın amacı, Cumhuriyet döneminde ilköğretim programlarında (Müsahabat-ı Ahlakiye ve Ma‘lumat-ı Vataniye, yurt bilgisi, yurttaşlık bilgisi, vatandaşlık bilgileri, sosyal bilgiler, vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi) ahlak eğitiminin nasıl bir gelişim izlendiğini ortaya çıkartmaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesine göre gerçekleştirilen çalışmada betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın geçerlik ve güvenirlik aşmasında, aktarılabilirlik ve doğrulanabilirlik işlem basamakları uygulanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre Cumhuriyet dönemi ilköğretim programlarında ahlak eğitiminin sadece basit soyut kurallarla değil yaşantı ve telkinler yoluyla öğretildiği saptanmıştır. Özellikle ilköğretim programlarında ortak olan şeyin milli ahlaki değerlerle donanmış bir yurttaş yetiştirmeyi amaçlandığı belirlenmiştir. Ahlak eğitiminde edebi ürünlerin (menkıbeler, hikâye, masal, âlimlerin yaşamları, tarihi kahramanlar vb.) kullanılması gerektiği ifade edilmiştir. İlköğretim programlarında ahlak eğitimine dair açıklamalar günümüze yaklaştıkça yaşantı temelli olduğu ve değerler eğitimi aracılığıyla öğretilmesi hedeflendiği söylenebilir. Araştırmanın sonuçları doğrultusunda, değerlerle çocukların ahlaki duygularını, ahlaki kararlar alma becerilerini ve ahlak gelişimleri desteklenebilir.