İkti̇sat Li̇teratüründe Dördüz Açiklar Hi̇potezi̇ Ve Türki̇ye Ekonomi̇si̇ Üzeri̇ne Bi̇r Araştirma

Abstract

Son dönem tartışma konularından olan “dördüz açıklar hipotezi”, çıktı (denge) açığının, yatırım – tasarruf, kamu bütçesinin ve cari işlemler açığı (dengesi) arasındaki ilişkilerin ekonomide yarattığı etkiler üzerine geliştirilen yeni bir teoridir. İktisat yazınında “ikiz açıklar” ve “üçüz açıklar” üzerinde çok geniş bir literatür bulunmasına rağmen, dördüz açıklar ve ekonomiye yansıması üzerine olan çalışmalar yeterli düzeyde değildir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisinin son yıllardaki seçilmiş verileri üzerinden dördüz açıklar hipotezinin Türkiye ekonomisine üzerindeki etkisinin incelendiği ampirik bir araştırma olacaktır. Çalışmada uygulanan ekonometrik metodoloji üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; serilerin durağanlık seviyeleri yapısal kırılmalı Lee-Strazicich birim kök testi kullanılarak gerçekleştirilmektedir. İkinci olarak; değişkenler arasındaki eş bütünleşme ilişkisinin varlığı, ARDL sınır testi çerçevesinde belirlenmektedir. Son olarak değişkenler arasındaki nedenselliğin varlığı ve yönü Toda-Yamamoto nedensellik analizi ile araştırılmaktadır. Sonuç bölümünde ise elde edilen makroekonomik veriler ışığında ampirik bulguların yorumlanması yer almaktadır.

Dördüz Açik Hi̇potezi̇: Türki̇ye Ekonomi̇si̇ Üzeri̇ne Bi̇r Anali̇z

“…Akıncı vd. (2016), Tezer (2020) is among the examples of studies that determined the validity of the quadruplet deficet hypothesis.…”

“…Bütçe açıklarının borçlanma yoluyla finansmanının tercih edilmesi halinde ise artan kamu kesimi borçlanma gereği faiz oranlarını yükselterek yatırımlar üzerinde dışlama etkisi oluşturmaktadır. Bu şartlar altında düşen milli gelir kamu kesimi borçlanma gereğini yeniden artırarak bir sarmala neden olmaktadır (Tezer, 2020(Tezer, :1484(Tezer, -1485.…”

“…Bu artış, özel kesim harcamalarını artırarak fiyatlar genel seviyesini yükseltmekte ve faiz artışına yol açmaktadır. Cari dengeye bakıldığında, ihracat seviyesinin ithalatın altında kalması sonucu dış ticaret dengesinin ve dolayısıyla cari işlemler dengesinin açık vermesi söz konusudur (Tezer, 2020(Tezer, :1482(Tezer, -1486.…”

“…Potansiyel çıktı ekonominin tam istihdamda olması durumunda üretilebilecek maksimum mal ve hizmet miktarını göstermektedir. Çıktı açığının ortaya çıktığı durum, ekonomide kaynakların eksik kullanılması durumunda görülen verimsizlik hali olarak nitelendirilmektedir (Tezer, 2020(Tezer, :1487.…”

“…Model 1: CAD= f (BD, SID, GDPG) Bununla birlikte, tasarrufların yatırımları karşılayamaması da ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebilmektedir. Buna bağlı olarak üçüz açıkların çıktı açığının temel sebeplerinden olduğunu söylemek de mümkündür (Tezer, 2020(Tezer, :1487. Bu mantık doğrultusunda tahmin edilen ve aşağıda ifade edilen Model 2'de çıktı açığı bağımlı değişkeni, bütçe açığıyla, tasarruf yatırım açığıyla ve cari açıkla açıklanmaktadır.…”