Ii. Meşruti̇yet Dönemi̇’nde Samsun’da İlk Telefon Hatlari Ve Kullanimi

Abstract

II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ'NDE SAMSUN'DA İLK TELEFON HATLARI VE KULLANIMI  Esat AKTAŞ  ÖZ Modern araçlardan olan telefon, 19. yüzyılda icat edildi. Telefondan önce haberleĢmek için posta ve telgraf kullanılmaya baĢlanmıĢtı. Bu vasıtaların devletlerin merkeziyetçi politikasına hizmet ettiği ve geliĢtirildiği görülmektedir. Yine 19. yüzyılda denizler üzerindeki ticaretin artıĢı, liman Ģehirlerinin geliĢimini beraberinde getirdi. Bu olumlu Ģartlar, Ģehirlerin modernleĢmesinde dönüm noktası oldu. Söz konusu Ģehirlerden biri olan Samsun, 19. yüzyıldan itibaren hızla geliĢme gösterdi. GeliĢen Ģehirlerde modern vasıtalar da kullanılmaya baĢlandı. Bunlardan biri olan telefonun kullanımı, Osmanlı yönetimince yasaklandı. 20. yüzyılın baĢında telefonun meskenler içinde kullanılmasına izin verildi. II. MeĢrutiyet'in ilanından sonra da bu konudaki yasak kaldırıldı. ĠletiĢim konusunda büyük bir buluĢ olan telefon, Samsun'a 1907 yılında tüccarlar tarafından getirtildi. Bu çalıĢmada Samsun'a telefonun getirilmesi, ilk kullanım yerleri ve II. MeĢrutiyet sürecindeki geliĢimi ele alındı.Telefonun Ģehre geliĢi, ilk kullanımının ortaya çıkarılması ve modernleĢme alanındaki dönüĢüm sürecine etkisinin tespitiyle Samsun haberleĢme altyapısının telefon konusunda eksik kalan kısmının tamamlanması hedeflendi. Osmanlı ArĢivi'ndeki Samsun'la ilgili arĢiv belgelerinden yararlanıldı ve bu belgeler analiz edildi. Telefonun ilk kimler tarafından getirtildiği, nerelerde kullanıldığı, devletin bu konudaki karar ve uygulamalarının ne olduğu, yerel makamların teĢebbüsleri ve bunların nasıl sonuç verdiği, hatların ne Ģartlarda yapılmaya çalıĢıldığı ve telefonların yakın gelecekteki stratejik faydalarının neler olabileceği sorularına cevap arandı. Sonuçta Samsun'da resmî ve sivil kullanım için hatların kurulmuĢ olduğu, sürecin zorluklar içinde geçtiği ve bu hatların Cumhuriyet'e miras kaldığı tespit edildi.