Hipotetyczna unikalność gmin ze znacznym udziałem mniejszości niepolskiej w aspekcie stabilności lokalnej egzekutywy wyłanianej w wyborach bezpośrednich

Abstract

WprowadzenieWprowadzenie od 2002 roku możliwości bezpośredniego wybierania reprezentantów lokalnej władzy wykonawczej zakończyło pewien etap reform i przekształceń samorządu terytorialnego w Polsce. Z takim rozwiązaniem wiązano liczne nadzieje, ale również już w fazie prac nad ustawą o bezpośrednim wyborze wójta, pojawiały się też liczne kontrowersje w zakresie działania takiego mechanizmu kreacji lokalnej elity politycznej [Janik 2007: 194-195], dotychczas niewyjaśnione. Aktualne przewartościowanie mechanizmu bezpośredniego wybierania tego organu jednostek samorządu terytorialnego (JST), jak również zakresu jego kompetencji, dotyczy takich kwestii, jak choćby możliwości występowania relacji klientarnych umacniających stabilność lokalnej władzy i szkodzących tym samym lokalnej społeczności [Bober 2013: 31 i nast.]; czy też podważania zasadności bezpośrednich wyborów władzy wykonawczej w kontekście zapisów EKST, przez co wskazuje się na nadmierną koncentrację władzy w rękach jednej osoby (którą jest trudno w praktyce odwołać) oraz możliwości podporządkowy-wania legislatywy egzekutywie. Warto również zauważyć, że kreślona przez niektórych jeszcze na początku XXI wieku, [Piasecki 2004: 184] wizja stopniowej ewolucji systemu proporcjonalnego w kierunku większościowego w samorządzie terytorialnym, początkowo przez wprowadzenie bezpośred-niego wybierania wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, a obecnie przez 1 Artykuł jest efektem realizacji grantu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki nr 2014/13/D/ HS5/02010, pod tytułem: "Uwarunkowania reelekcji egzekutywy gminnej po 2002 roku w Polsce".

Czynniki warunkujące liczbę kandydatek w wyborach bezpośrednich organów wykonawczych gmin w Polsce po 2002 roku

“…5) historyczne wzorce kandydowania i obecności kobiet tak w zakresie rad gmin, jak i w zakresie stanowisk wykonawczych? Do pierwszego pytania szczegółowego przypisano hipotezy: H1, H2, H4 i H5� Do drugiego pytania załączono hipotezę H3� Pierwsza hipoteza uwzględnia liczbę ludności gminy jako czynnika warunkującego liczbę kandydatek� Jednocześnie zmienna ta warunkuje wartości wielu innych cech gmin, kandydatów oraz dynamiki rywalizacji wyborczej i pozostaje kanoniczną zmienną rozpatrywaną w podobnych problemach badawczych, a tym samym, jest poczesną zmienną kontrolną� Hipoteza pierwsza (H1) brzmi: im wyższa liczba ludności gminy (w roku wyborów), tym więcej kandydatek będzie tam ubiegało się o stanowisko wykonawcze� Wzrost liczby ludności gmin powoduje wzrost liczby chętnych do objęcia stanowisk wykonawczych, jednocześnie wzrastają szanse, że wśród kandydatów pojawi się co najmniej jedna kandydatka (Bartnicki, 2017a;2017c)� Z zapewnieniem konkurencji w wyborach na stanowiska wykonawcze problem mają szczególnie małe pod względem liczby ludności gminy (Rysavy, Bernard 2013)� Ma to związek z wielokrotnie podnoszoną problematyką konkurencji wyborczej na tym poziomie władzy, w takich gminach, gdzie ciągle dyskusyjnym pozostaje stan demokracji lokalnej w kontekście deficytów takiej konkurencji i w sytuacji rozgrywania wyborów plebiscytowych (np�: Stępień i Pierzgalski, 2022; 2023)� Ogólnie jednak przyjmuję, że mniejsza liczba ludności, to mniejsza baza do rekrutacji kandydatów i kandydatek, dodatkowo, wzrost populacji gminy pociąga za sobą wzrost jej heterogeniczności, źródeł zarobkowania i zróżnicowania lokalnego rynku pracy, poziomu wykształcenia mieszkańców oraz ich zamożności� To z kolei przełoży się na większą obecność grup o wyższej efektywności w promowaniu obecności kobiet w lokalnej polityce (Smith i in�, 2012)� H2� Liczba kobiet ubiegających się o stanowiska wykonawcze w gminach w okresie od 2006 do 2018 roku jest zależna od minimalnej odległości w kilometrach od najbliższego miasta wojewódzkiego (dystansMW)� Zależność ta nie ma jednak postaci liniowej. Najwięcej kobiet kandyduje w miastach wojewódzkich, a im dalszy dystans od takiego hot-spotu, tym mniej kobiet kandyduje.…”

“…sophomore surge). W takiej sytuacji kandydujący ma najwyższe poparcie wyborcze (vote share) i najwyższą przewagę nad kolejnym najsilniejszym rywalem (vote margin)� W analizowanych wyborach zjawisko to odnotowywane jest w zakresie obydwu tych zmiennych (Bartnicki, 2017a;2017c) i obserwowane jest też w wyborach centralnych w innych krajach (np�: Praino i Stockemer, 2012)� H8�5� Liczba kandydatek maleje, kiedy rządzący w wyborach t-1 wprowadził formalną większość do rady gminy (większość w RG t-1). W wyborach t, wprowadzona w t-1 większość może oczywiście stopnieć, ale nie mamy żadnej sposobności, aby taki stan rzeczy zweryfikować� Ogólnie przyjmując, że kobiety mają niższe ambicje polityczne i oceniają gorzej niż mężczyźni własne możliwości, to wybierać będą przeciwników łatwiej-szych do pokonania (Niederle, Vesterlund, 2007;2011)…”

Correlation between quality of life and inhabitants’ decisions in the local executive elections

“…Jako taka wskazuje określony sposób postępo-wania, ukierunkowany na integrowanie działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej w celu "zagwarantowania możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń" 3 .…”