Haklı Savaş Geleneğinde Savaş Sonrası Adalet (Jus Post Bellum)

Abstract

Savaş ve etik konularını ele alan haklı savaş kuramı, savaşın yıkıcılığını kısıtlamak, sivillere verilen zararı en aza indirmek, mülklere ve çevreye gereksiz zararı önlemek ve muhariplere karşı şiddeti sınırlamak için savaşın başlatılmasına ve yürütülmesine yine ondan türetilen standartları uygulamaktadır. Haklı savaş teorisinin temel önermesi, bazen devletlerin savaşa girme konusunda ahlaki olarak haklı olabileceğidir. Amacı ise, bir savaşın adil sayılabilmesi için tümünün karşılanması gereken bir dizi kriter aracılığıyla o savaşın ahlaki olarak haklı gösterilmesini sağlamaktır. Geleneksel olarak iki kategoriye ayrılmaktadır: jus ad bellum (savaşı başlatmanın ne zaman haklı olduğu) ve jus in bello (başladıktan sonra savaşın nasıl olması gerektiği). Ancak savaş ve barış etiğini ele alan haklı savaş teorisinin tamam olması için jus post bellum adında üçüncü bir ahlaki analiz kategorisini içermesi gerekmektedir. Adil ve sürekli bir barış dönemine geçiş çabalarına uygulanabilecek kural ve ilkeleri tanımlamada kullanılan jus post bellum kavramı nispeten yeni olsa da kökleri eski zamanlara dek uzanmaktadır. Mevcut çalışmada haklı savaş geleneği ile jus post bellum’un kökenine ilişkin düşünceler, jus post bellum’un tanımı ve özellikleri, kavrama yöneltilen eleştiriler, jus post bellum’un diğer haklı savaş bileşenleri olan jus ad bellum ve jus in bello ile ilişkisi ve uluslararası hukukta kodifikasyon ihtiyacı tartışılmaktadır.