H.1249/M.1833 Tarihli D.CMH.d.27300 Numaralı Cizye Muhasebe Defterine Göre Kıbrıs’ta Gayrimüslimler

Abstract

Bu çalışma, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığında bulunan H.1249/M.1833 tarihli D.CMH.d.27300 numaralı Kıbrıs Cizye Muhasebe Defteri'ne göre Ada'da yaşayan gayrimüslimlerin Osmanlı Devleti'ne ödedikleri cizye vergisi miktarı hakkında literatüre katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Osmanlı 1571 yılında Kıbrıs'ı fethettikten hemen sonra burada yaşayan gayrimüslimlerden cizye vergisi tahsil etmiştir. Nitekim incelenen cizye muhasebe defterine göre Ada'da yaşayan gayrimüslimler cizyelerini âlâ, evsât ve ednâ olarak ödemiş ve mezkûr yılda toplam 21.039 kişiden bu vergi tahsili geçekleşmiştir. Buna göre gayrimüslimlerden tahsil edilmesi muhtemel cizye vergisi 636.628 kuruştur. Ada'daki gayrimüslimlerin cizye vergisini çoğunlukla âlâ sınıfında ödemesi ekonomik olarak iyi durumda olduklarını göstermesi açsından önemlidir. Nitekim 1833 Tarihli Kıbrıs Temettuât Defteri de Kıbrıs'ta yaşayan gayrimüslimlerin tarım ve ticaret açısından Müslümanlara göre daha iyi durumda olduklarını göstermektedir. Ayrıca incelenen deftere göre gayrimüslimlerin Kıbrıs'ın bütün kazalarında yaşadıkları da tespit edilmiştir.