»Grundbausteine« des Verwaltungsorganisationsrechts: Juristische Person des öffentlichen Rechts, Organ, Organwalter, Behörde

Assessments on The Criteria of Public Legal Personality

“…Ġdari iĢlem ya da sözleĢme yapma gibi yetki kullanmak için kamu tüzel kiĢisi olmak değil; kanunla yetkilendirilmiĢ "makam" olmak gerekli ve yeterli olmaktadır. Ġdari iĢlemler kamu tüzel kiĢilerini temsilen kendi bünyelerindeki idari makamlar tarafından yapılabilir (Ayaydın, 2008a:394;Stelkens, 2016Stelkens, :1020 Hatemi, 1979:123), idari iĢlem ve idari sözleĢme yapabilmektedirler.…”

“…Doktrinde, örneğin Bonnard, Duguit ve Jéze gibi Fransız yazarların tüzel kiĢilikten bahsedilemeyeceği Ģeklindeki düĢünceleri (Derbil, 1955:270) ve Otto von Gierke"nin gerçek kiĢiliğin esas olduğu yönündeki görüĢleri (Song, 1999:35) Stelkens, 2016Stelkens, :1017Jellinek, 1931:175-176). Dolayısıyla bir özel hukuk tüzel kiĢisine kamu hizmeti vermek onu, doktrinde ayrıca aranan kamu gücü ayrıcalıklarıyla böylece zaten mücehhez kılmıĢ olmaktadır.…”

“…Bu durum idareyi kamusal yetki ve ayrıcalıklardan yararlanır (Odyakmaz vd., 2011:219) Anayasa veya kurucu iĢlemlerde "kamu tüzel kişisi" olduğu belirtilen (benzer görüĢ: Kirste, 2017:47) ve kamu gücü ayrıcalıkları tanınan kuruluĢlarla; kamu tüzel kiĢisi olduğu karine seviyesinde bile olsa (Ağar, 2006:6;Ġsbir, 2017:367-668), hiçbir Ģüpheye yer vermeyecek Ģekilde anlaĢılan kuruluĢların kamu tüzel kiĢisi kabul edilmeleri gerekir. Böyle bir açıklığın olmaması halinde, örneğin kuruluĢun "tüzel kiĢilik" olduğunun belirtilmesiyle yetinilmesi bile; bu kuruluĢun, aĢağıda izah edilen durumlar haricinde, kamu tüzel kiĢiliği olarak nitelemesine elveriĢli olmaz (Stelkens, 2016(Stelkens, :1017(Stelkens, -1018.…”

“…Ancak bu izahat, idare hukukunda kamu tüzel kiĢiliği teorisinin iĢlevsiz kaldığını göstermez. Çünkü idari bir kuruluĢ olarak statüsü, eylem ve iĢlemlerde bulunabilme, idari sözleĢmeler yapabilme, kamu görevlileri istihdam edebilme, kamu malları edinebilme ve bunlar üzerinde tasarruflarda bulunabilme, idari denetim yapabilme, idari yönden denetlenmeye açık ve tâbi olma(Stelkens, 2016(Stelkens, :1019; hak ve borçlara ehil olabilme ve hakları kullanma ile borç altına girebilme yeteneğinin tespitinde kamu tüzel kiĢiliği "belirleyici" ya da "ayırıcı" vasfını yitirmemiĢtir.Bir tüzel kiĢinin niteliğinin belirlenemediği hallerde, öncelikle, kuruluşun kurucu işlemlere dayanıp dayanmadığı belirlenmelidir(Bull ve Mehde, 2009:31). Kaynağını kurucu iĢlemlerde bulmayan bir kuruluĢ kamu hizmeti ya da idari bir görev üstlenemez; idari faaliyette de bulunamaz (aynı kanaat:Günday, 2011:79).…”

“…Bir emsal kararda da kamu tüzel kiĢiliği vasfının kazanılması için bir tüzel kiĢinin üstlendiği görevlerin ve konumunun gerektirdiği yükümlülüklerin gereği olarak kullanabileceği yetkilerle donatılması gerekli görülmüĢtür(VwGH, 1974).Kamu hizmetlerinin yürütülmesi için sahip olunması gereken ayrıcalıkların neler olduğu mevzuatta açıkça belirlenmemiĢtir. Özel hukuk kiĢileri için söz konusu olmayacak her türlü ayrıcalık ve kamu hizmetlerini yürütmede kuruluĢa verilen ve onu muhataplarına karĢı üstün kılan statü, ayrıcalık ve yetkiler bu kapsamda düĢünülebilirler (benzer görüĢ:Stelkens, 2016Stelkens, :1015. KuruluĢun kamu hizmeti üstlenmesinin gereği olarak (örneğin alım satımlarda yasal usullere ve eşitliğe uymak için ihale açmak gibi) kamusal usullere uymak yükümlülüğünü yerine getirmek için bir kısım yetkiler kullanabilmesi, icraî kararlar alabilmesi ve bunları doğrudan icra edebilmesi; kamu görevlisi istihdam edebilmesi, mallarının "kamu malları"nın hukuki rejimine tâbi olması, vergi ve ödemelerden muaf olması gibi örnekler hep ayrıcalıkları kapsama dâhildirler.…”