Τομ. 56, 1985
Θεωρητικές προσεγγίσεις στην περιφερειακή ανάπτυξηΓιαουτζή Μαρία Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης http://dx.doi.org/10.12681/grsr.818
Copyright © 1985 Μαρία ΓιαουτζήTo cite this article: Γιαουτζή, Μ. (1985). Θεωρητικές προσεγγίσεις στην περιφερειακή ανάπτυξη. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 56(56), 56-86. doi
ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ (DESCRIPTIVE MODELS)Τα μοντέλα αυτά αποτελούν το περισσότερο γνωστό και δουλεμένο κομμάτι της θεωρίας της περιφερειακής ανάπτυξης καί χωρίζονται σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα γίνεται προσπάθεια καθορισμού της διαδικασίας μετάβα σης μιας περιφέρειας από το στάδιο της κλειστής οικονομίας (subsistence economy) στο στάδιο της αναπτυγμένης. Σημαντικές συνεισφορές προς αυτή την κατεύθυνση έχουν γίνει από τους North (1955), Perloff et al (1961), Friedman (1966, Hilhorst (1971) και Pedersen (1975. Ενώ στη δεύτερη ομάδα θεωριών εξετάζονται τα πρότυπα εξέλιξης του συνόλου των περιφε ρειών μιας χώρας και έχουν γίνει βασικές συνεισφορές από τους Williamson (1965), Slater (1975), Taaffe, Morrill και Gould (1963), Berry (1973, Hermansen (1975), Stöhr (1975) και Pred (1977. Η θεωρία αυτή έχει τις ρίζες της στη θεωρία του διεθνούς εμπορίου και υιοθετήθηκε για πρώτη φορά από ομάδα οικονομολόγων που δούλεψαν πάνω στην οικονομική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Η ομάδα αυτή, ιδιαίτερα εντυπωσιασμένη από τα ιστορικά δεδομένα, έδωσε μεγάλη έμφαση στο ρόλο της «εξαγωγικής βάσης» πάνω στην εξέλιξη του ρυθμού της οικο νομικής ανάπτυξης μιας περιφέρειας, ορίζοντας την εξαγωγική βάση σαν «το σύνολο των εξαγώγιμων αγαθών ή υπηρεσιών της» (North 1955, σ. 248). (1958, σ. 96 -102), λίγο αργότερα, προβληματίζεται γύρω από τις επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει η οικονομική ανάπτυξη μιας καθυστερημένης περιφέρειας πάνω σε μια ήδη αναπτυγμένη περιφέ ρεια. Ενώ ο North, στα μέσα της δεκαετίας του '50, καταλήγει σε ένα μοντέλο με πέντε στάδια, που αποτελεί την πιο πλήρη έκφραση της θεωρίας της «εξαγωγικής 'βάσης».Το μοντέλο αυτό αρχίζει από κάποιο στάδιο χαμηλού επιπέδου ανά πτυξης για όλη τη χώρα, για να μεταβεί στη συνέχεια σε μια φάση γρήγορης ανάπτυξης του τομέα των εξαγωγών, των κύριων αγαθών ή υπηρεσιών, στις περισσότερο αναπτυγμένες περιφέρειες, οι οποίες θεωρούνται και η βάση της περιφερειακής οικονομίας. Στη συνέχεια, με τη δημιουργία «εξωτερι κών οικονομιών», την εισροή ξένου κεφαλαίου και τη βελτίωση των δικτύων μεταφορών, παγιώνεται στις περιφέρειες αυτές μια πιο σοβαρή εξα-γωγική δραστηριότητα, που ενισχύει την ανάπτυξη της περιφέρειας και οδηγεί με τη σειρά της στη δημιουργία βιομηχανίας για τη ανάγκη των τοπικών αγορών. Τελικά η επέκταση της τοπικής βιομηχανίας, μαζί με τις βιομηχανίες που έχουν εγκατασταθεί τυχαία στην περιοχή, ενισχύει τις τοπικής κλίμακας μονάδες σε βαθμό που και αυτές να αρχίσουν να εξάγουν, διερύνοντας μ' αυτόν τον τρόπο την εξαγωγική βάση της περιφέρειας.Οι Perloff και Wingo (1961, σ. 200) μερικά χρόνια αργότερα υποστη ρίζουν πως στις Ηνωμένες Πολιτείες «η ανάπτυξη των περιφερειών έχει κατά κανόνα προωθηθεί από τη δυνατότητα μιας περιφέρειας να παράγει αγαθά ή υπηρεσίες πο...