Gezondheidsbevordering draait om inlevingsvermogen

Abstract

Lokale gezondheidsbevordering heeft veel spelers. Zonder uitputtend te willen zijn, noem ik een aantal die ik tot op heden een rol heb zien opeisen om gezondheidsbevordering te versterken: gemeenten, GGD'en, het Rijk, de VNG, GGD Nederland, De G4, de G27, het RIVM, het Centrum voor Gezond Leven, ZonMw, NIGZ, de NPHF, universiteiten (Erasmus, AMC, Maastricht), de landelijke Gezondheidsfondsen, Zorgverzekeraars, NICIS en de thema-instituten zoals NISB, Stivoro en Pharos. Ziehier een krachtig speelveld. Als die met elkaar een vuist maken, blijft er geen (ongezond) pakje boter meer over.Helaas. De vuisten van de spelers die lokale gezondheidsbevordering kunnen versterken, zijn nog teveel op elkaar gericht. Of anders gezegd, we lopen elkaar op de gebaande paden voor de voeten. Het belang wordt gedeeld; effectieve gezondheidsbevorderende programma's dicht bij en met mensen die daar baat bij hebben. Maar we sluiten elkaar op in twee reacties. Ten eerste blijven we steken in het elkaar ervan overtuigen dat de ander vooral initiatief en verantwoordelijkheid moet nemen. De ander schiet tekort. En ten tweede vertrouwen we elkaar niet als de ander dan daadwerkelijk initiatief en verantwoordelijkheid neemt. De ander schiet door. We reageren daarbij vanuit een referentiekader dat is gebaseerd op de vooraf ingeschatte belangen van de ander, noem het vooroordelen. Ik maak het concreet met wat opvattingen die ik de afgelopen jaren redelijk consequent heb mogen optekenen. De ander schiet tekortHet Rijk is natuurlijk niet te vertrouwen, want als puntje bij paaltje komt maken ze alleen maar generiek beleid en regelgeving zonder daarbij met de middelen of het juiste instrumentarium over de brug te komen. Gezondheidsbevorderaars moeten eens van hun traditionele voorlichtings-en preventie-methodieken af en serieus met bewonersparticipatie en outreachend werk aan de slag. Zorgverzekeraars zijn zakkenvullers, die zeggen altijd dat preventie op korte en lange termijn voor hun verzekerden-populatie niet loont en plukken er wel de vruchten van. Landelijke (thema-)instituten walsen met het uitrollen van door hen beschreven evidence-based interventies dwars door de lokale diversiteit heen en verwachten van lokale professionals dat zij die kloof wel dichten bij de implementatie. ZonMw is een bureaucratische subsidiemachine, die met haar beoordelings-en verantwoordingsprocedures niet de benodigde slagkracht biedt voor de praktijk van de gezondheidsbevorderaars. Wethouders Volksgezondheid zijn politieke dieren, die alleen op de korte termijn draagvlak willen scoren en daarom niet geïnteresseerd zijn in langdurige, fundamentele programma's. Koepelorganisaties zoals VNG en GGD Nederland betrekken in hun belangenbehartiging vooral het belang van het eigen bestaansrecht en nieuwe structuren zonder zich wezenlijk te verdiepen in de lokale problematiek en oplossingen van haar achterban. En wetenschappers komen niet verder dan onderzoeken waar de volksgezondheidsproblemen zitten en hoe de ideale interventie eruit ziet, maar realistische verbetervoorste...