Funkcje wsi. Ewolucja koncepcji i współczesne wyzwania badawcze = Functions of rural areas. Evolution of concepts and contemporary research challenges

Abstract

Zarys treści: Funkcjonalizm w polskich badaniach geograficznych był i jest podstawowym programem badawczym szeroko pojętej geografii wsi. Realizacja takiego paradygmatu badań przez ponad 30 lat (do końca lat 80. XX w.) w wielu ośrodkach geograficznych utrwaliła model badań opierający się przede wszystkim na źródłach statystycznych i ich opracowaniu metodami ilościowymi. Obecnie stoimy przed wyzwaniem, które generalnie polega na całościowym spojrzeniu na przemianę kulturową zachodzącą na polskiej wsi i sposobie jej geograficznego opisu bazującego na włączeniu do badań sfery metod jakościowych. Celem artykułu jest wskazanie genezy kierunków podejmujących problem badania funkcji wsi, ich ewolucji i stopniowego zastępowania lub uzupełniania o nowe podejścia, których interpretacja wymaga sięgnięcia do doświadczeń nauk społecznych. W końcowej części artykułu zawarta jest propozycja ukierunkowania badań, które może przynieść nowe spojrzenie na zmiany zachodzące na polskiej wsi. Współczesne procesy społecznego różnicowania obszarów wiejskich mogłyby znaleźć w koncepcji kulturowej doskonałą płaszczyznę interpretacji wiejskiego środowiska życia. Wśród kluczowych zadań badawczych, które wchodzą w zakres rozwiązywania tego problemu, należy przykładowo wymienić: • określenie funkcji jednostek osadniczych w strukturze obszaru oraz zmian krajobrazu kulturowego wraz ze wskazaniem ich uwarunkowań przyrodniczych i społeczno-gospodarczych; • określenie struktury społecznej oraz kierunków jej przemian w wiejskich jednostkach osadniczych; • powiązanie cech fizjonomicznych zabudowy i zagospodarowania działek siedliskowych z cechami społecznymi mieszkańców; • określenie przestrzennej i czasowej aktywności mieszkańców wsi; • określenie relacji społecznych istniejących pomiędzy mieszkańcami wsi (współpraca vs. konflikt); • określenie podstaw zachowań społecznych, w tym uczestnictwa mieszkańców w formowaniu i funkcjonowania samorządu lokalnego.Słowa kluczowe: wieś, funkcje, przemiany teoretyczno-metodologiczne, Polska. WprowadzenieFunkcjonalizm w polskich badaniach geograficznych był i jest podstawowym programem badawczym szeroko pojętej geografii wsi. W jego skład wchodziło wiele koncepcji, które wynikały z dwóch kluczowych punktów spojrzenia na ten problem, tj. analizy funkcji osiedli wiejskich oraz analizy funkcji obszarów wiejskich. Wynikało to w przeszłości z dualizmu Bibliografia Bański J., 2002, Geografia wsi -nową dyscypliną badawczą polskiej geografii, Przegląd Geograficzny, 74, 3, s. 367-379. Bański J., 2005, Przestrzenny wymiar współczesnych procesów na wsi, Studia Obszarów Wiejskich, 9. Bański J., Stola W., 2002, Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich, 3. Biderman E., 1967, Kryteria hierarchizacji osiedli centralnych w badaniach na Pomorzu Zachodnim,

Rozwój lokalny a polityka mieszkaniowa w gminach wiejskich

“…Do lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia problemy rozwoju charakteryzowały działania (głównie instytucji publicznych różnych poziomów organizacyjnych, struktur krajowych i międzynarodowych) ukierunkowane na zróżnicowanie gospodarki wiejskiej oraz na wykreowanie nowych funkcji obszarów wiejskich 1 (np. Czapiewska, 2021;Wójcik, 2019). W wyniku publicznej interwencji, a także ogólnoświatowych i makroekonomicznych procesów społeczno-ekonomicznych, kwestie rolnicze z czasem zaczęły ustępować miejsca problematyce pozarolniczej.…”