Polimeryzacja akrylonitrylu w obecnooeci funkcyjnego inicjatora azowego-propionianu 2,2'-azobis[2-metylo-ω-hydroksy-oligo(oksyetylenowego)] Streszczenie-Scharakteryzowano przebieg polimeryzacji akrylonitrylu (AN) inicjowanej oligomerycznym azoestrem-propionianem 2,2'-azobis[2-metylo-ω-hydroksyoligo(oksyetylenowym)] [AIBN-OOE(400)]-w roztworach N,N-dimetyloformamidu (DMF) w temp. 60 o C w pe³nym mo¿liwym do zbadania przedziale zmian sk³adu mieszaniny monomer/rozpuszczalnik (wyra¿anego wartooeciami u³amka molowego xM). Wyznaczone parametry kinetyczne reakcji-tj. szybkooeae (ze sta³¹ 2k d f) i efektywnooeae inicjowania (f), szybkooeae polimeryzacji (ze sta³¹ globaln¹) oraz polimeryzowalnooeae (δ), a tak¿e, pooerednio, sta³a propagacji (kp)-s¹ ilustracj¹ zmiennooeci warunków procesu polimeryzacji AN-homogenicznych, przejoeciowych i heterogenicznych w funkcji xM (efekt stê¿eniowy polimeryzacji). Prawdopodobnie selektywna solwatacja inicjatora przez monomer i rozpuszczalnik ma dalsze konsekwencje uzewnêtrzniaj¹ce siê w zmianach reaktywnooeci rosn¹cych rodników. Badany proces polimeryzacji akrylonitrylu pod wp³ywem inicjatora funkcyjnego-azoestru-porównano z prowadzon¹ w podobnych warunkach polimeryzacj¹ AN inicjowan¹ konwencjonalnym inicjatorem, mianowicie 2,2'-azobisizobutyronitrylem (AIBN). Odmienna charakterystyka kinetyczna obydwu polimeryzacji [w szczególnooeci w warunkach x M > 0,4, kiedy to nastêpuje znaczne przyspieszenie polimeryzacji w obecnooeci inicjatora AIB-OOE(400)] sugeruje mo¿liwooeae wstêpnego uporz¹dkowania monomeru, któremu sprzyjaj¹ wzajemne oddzia³ywania grup chemicznych w monomerze i inicjatorze. S³owa kluczowe: polimeryzacja rodnikowa, akrylonitryl, azowy inicjator funkcyjny, charakterystyka kinetyczna, solwatacja inicjatora, polimeryzowalnooeae monomeru. POLYMERIZATION OF ACRYLONITRILE IN THE PRESENCE OF FUNCTIONAL AZO-INITIATOR 2,2'-AZOBIS[2-METHYL-ω-HYDROXY-OLIGO(OXYETHYLENE) PROPIONATE] Summary-The course of acrylonitrile (AN) polymerization initiated with oligomeric azoester 2,2'-azobis[2-methyl-ω-hydroxy-oligo(oxyethylene) propionate] [AIB-OOE(400)] in N,N-dimethylformamide (DMF) solutions, at temp. 60 o C and in the whole possible to study range of monomer-solvent mixture compositions (expressed by the monomer mole fraction x M), was characterized (Fig. 1-4). The determined kinetic parameters of the reaction, i.e. rate constant (2kdf) and efficiency (f) of initiation, polymerization rate (overall rate constant), polymerizability (δ) and indirectly also the propagation rate constant (k p) illustrate the variability of polymerization conditions. They are homogeneous, transient and heterogeneous (Table 2 and 3) being functions of xM (concentration effect of polymerization). A hypothesis was proposed that selective solvation of initiator by monomer and solvent has got further consequences expressed as changes of reactivity of growing radicals. The studied process of acrylonitrile polymerization in the presence of functional initiator (azoester) was compared with AN polymerization initiated wi...