From Region to Territory: Reinterpretation of the Meaning of Space in Economic Development

Abstract

Gospodarka narodowa 3 (295) Rok LXXXVIII/XXIX lipiec-wrzesień 2018 s. 5-22 Aleksandra NOWAKOWSKA* Od regionu do terytorium-reinterpretacja znaczenia przestrzeni w procesach rozwoju gospodarczego Streszczenie: Celem artykułu jest analiza teoretyczna twierdzeń terytorialnego paradygmatu rozwoju. Artykuł opisuje kluczowe kategorie pojęciowe i konstrukcję logiczną tej koncepcji, by na tak określonej podbudowie przejść do pokazania różnic, w ujęciu komparatywnym pomiędzy tradycyjnym a terytorialnym rozumieniem przestrzeni i jej wpływu na procesy rozwoju gospodarczego. W dalszych rozważaniach dokonano interpretacji pojęć pokrewnych, takich jak kapitał terytorialny, terytorializacja procesów gospodarczego i polityki rozwoju. Zastosowana metoda badawcza to krytyczna analiza literatury przedmiotu uzupełniona o analizę raportów i ekspertyz opracowywanych przez OECD oraz Komisję Europejską. W ostatnich dekadach nastąpiła daleko idąca reinterpretacja znaczenia przestrzeni w procesach rozwoju gospodarczego. Przestrzeń przestaje być utożsamiana ze statycznym miejscem lokalizacji i prostej kumulacji zasobów. Terytorium interpretowane jako dynamiczne w czasie i przestrzeni, miejsce tworzone przez interakcje i relacje sieciowe, posiadające własne instytucje nieformalne i zasoby specyficzne, umożliwiające osiągnięcie wyższego poziomu efektywności gospodarczej. Postrzegane jest jako dynamiczna forma organizacji redukująca niepewność i ryzyko, stanowiąca źródło tworzenia i kumulowania zasobów oraz transferu wiedzy, innowacji i umiejętności. Rozwój terytorialny prowadzi do powstania specyficznego układu relacji i kreatywnego sytemu społeczno-gospodarczego, zdolnego do dostosowania się do zmian i tworzenia nowych zasobów oraz możliwości rozwoju.

Pochwała złotego środka, czyli o rozwiązaniach pośrednich w gospodarce przestrzennej

“…Instytucje nieformalne to społecznie podzielane zasady, zwykle niepisane, które są tworzone, przekazywane i egzekwowane poza oficjalnie usankcjonowanymi kanałami (Helmke, Levitsky, 2006). W przypadku instytucji nieformalnych lub bardziej precyzyjnie pozaformalnych, kluczowe znaczenie z punktu widzenia rozwoju regionów i miast mają tradycje i normy kulturowe, a obok nich także terytorialne zróżnicowanie poziomu zaufania, reguł i konwencji przyjętych w relacjach społecznych, które coraz częściej określa się mianem kapitału terytorialnego (Camagni, 2019;Camagni, Capello, 2013;Nowakowska, 2018;Nowakowska, Walczak, 2016;Sokołowicz, 2020a, s. 192).…”

Conditions for Coopetition of Farms in the Agri-Food Sector on the Example of the Warmińsko-Mazurskie Province

“…The economy on a regional scale also shapes its chances resulting from specific opportunities resulting from the socio-economic predispositions of the regions and is subject to economic policy affecting almost all mesoeconomic determinants of competitiveness. It is worth noting that the agri-food sector is characterized by a clear specificity in individual regions of Poland, e.g., in terms of production potential, but also the diversity of the business environment and place in regional economic plans (Firlej, 2017;Nowakowska, 2018;Poliński, 2020).…”

“…In the broadly understood economic system, it is possible to distinguish regional economic systems having their own geographical, relational, and institutional dimensions. Characterizing the territory as a space for economic development, Nowakowska (2018) indicates, among others, the importance of spatial proximity (benefits of the agglomeration, easy access to infrastructure and specific resources, ease of communication and exchange), the rooting of the economy in the social environment (specific norms and social ties, trust and reciprocity, social ties facilitating interactions and network relations, identification with the place of life and doing business), institutional closeness (common rules of cooperation, conventions, habits, norms of economic behavior and relations to change, common rules and procedures of cooperation) (Nowakowska, 2018).…”

“…Warto zaznaczyć, że sektor rolno-żywnościowy charakteryzuje się wyraźną specyfiką w poszczególnych regionach Polski, m.in. w zakresie potencjału produkcyjnego, ale również zróżnicowania otoczenia biznesowego oraz miejsca w regionalnych planach gospodarczych (Firlej, 2017;Nowakowska, 2018;Poliński, 2020).…”

“…W szeroko pojętym systemie gospodarczym można wyodrębnić regionalne systemy gospodarcze mające swój wymiar geograficzny, relacyjny oraz instytucjonalny. Nowakowska (2018), charakteryzując terytorium jako przestrzeń rozwoju gospodarczego, wskazuje m.in. na znaczenie bliskości przestrzennej (korzyści aglomeracji, łatwy dostęp do infrastruktury i specyficznych zasobów, łatwość komunikacji i wymiany), zakorzenienie gospodarki w środowisku społecznym (specyficzne normy i więzi społeczne, zaufanie i wzajemność, więzi społeczne ułatwiające interakcje i relacje sieciowe, utożsamianie się z miejscem życia i prowadzenia działalności), bliskość instytucjonalną (znane reguły współpracy, konwencje, przyzwyczajenia, normy zachowań gospodarczych i relacji na zmiany, wspólne zasady i procedury współdziałania) (Nowakowska, 2018).…”