SENEKA KOCHANOWSKI, KOCHANOWSKI SENEKA Tematem niniejszego studium jest wskazanie sieci literackich powi¹zañ ³¹cz¹cych naszego najwybitniejszego poetê doby staropolskiej i wielkiego tragika czasów wczesnego Cesarstwa, czêciej wszak¿e kojarzonego ze stoick¹ moralistyk¹ i burzliw¹ karier¹ polityczn¹, jak¹ przypieczêtowaae mu przysz³o samobójcz¹ mier-ci¹ 1. Znaczenie Seneki dla poetyckiego wzrostu Jana z Czarnolasu nie dorównuje z pewnoci¹ pozycji, jak¹ w tej mierze zajmuj¹ chocia¿by autorzy epoki augustowskiej, ale i tak pokusa pe³nego uwydatnienia tej kwestii, a zarazem uzupe³nienia poprzednich spostrze¿eñ, okaza³a siê zbyt silna, by jej nie ulec. I taka te¿ jest geneza prezentowanego tu szkicu, nie pretenduj¹cego jednak¿e do miana kompletnego, skupia siê on bowiem na wskanikach najbardziej wyrazistych i rozmylnie pozostawia na boku ewentualne zale¿noci Kochanowskiego od prac filozoficznych Rzymianina. Rozwa¿ania na temat wzajemnego stosunku obu twórców od blisko wieku sankcjonuje podarek z³o¿ony przez autora Zuzanny na rêce Stanis³awa Grzepskiego w kwietniu 1552: starannie wydany egzemplarz L. Annaei Senecae Cordubensis tragoediae X (Bazylea 1541) 2. Ofiarowany serdecznemu przyjacielowi, zdradza, co oczywiste, m³odzieñcze zainteresowania lekturowe Kochanowskiego, nie musi wszak¿e pozostaae jedynym argumentem dowodz¹cym znajomoci tego odleg³ego od klasycznej dykcji, ale przecie¿ nieodleg³ego mu wiatopogl¹dowo 3 , autora. Obycie z dzie³ami rzymskiego tragika zdobyte w Krakowie, gdzie Senekê od co najmniej dwóch pokoleñ nie tylko wyk³ada³o siê na miejscowej uczelni 4 , lecz tak¿e wydawa³o siê i komentowa³o 5 , po przyjedzie Kochanowskiego do W³och zosta-1 Sporód polskojêzycznych prac przedstawiaj¹cych ¿ycie Seneki-filozofa poleciae mo¿na: L. J o a c h i m o w i c z, Seneka. Warszawa 1977. P. G r i m a l, Seneka. Prze³. J. R. K a c z y ñs k i. Warszawa 1994. 2 Formalne cechy druku, jak i relacje miêdzy Kochanowskim a Grzepskim omawia J. K a ll e n b a c h (Ksi¹¿ka ofiarowana Grzepskiemu przez Kochanowskiego. Przegl¹d Polski 1884, t. 1, s. 365368). 3 Pokrewieñstwo ideowe obu pisarzy potwierdza T. E u s t a c h i e w i c z (Seneka w Polsce. Eos 1913, f. 2, s. 220) lokuj¹cy wobec konsolacyjnych rozwa¿añ Rzymianina Treny. 4 Omówieniom dzie³ dramatycznych Seneki zajêcia swe w pocz¹tkach XVI w. powiêcili m.in. Feliks £aski, Ambro¿y de Baruth i Jerzy z Tyczyna. Zob. ibidem, s. 213. 5 Mowa tu o przygotowanym przez Jerzego z Tyczyna krakowskim wydaniu Herkulesa szale-j¹cego (L. Annaei Senecae Cordubensis Tragoedia quae Hercules Furens inscribitur adnotatiunculis
