Fris Verder: een verkennend onderzoek naar groepsbehandelingen voor ouderen met alcoholproblemen

Abstract

Samenvatting Inleiding Hoewel overmatig alcoholgebruik onder ouderen voorkomt, zijn de groepsbehandelprogramma’s niet gestandaardiseerd. In dit onderzoek staan vier programma’s voor ouderen met alcoholproblematiek centraal, met als koepelnaam Fris Verder. Het doel is een verkenning uit te voeren naar kenmerken en overeenkomsten/verschillen, mogelijkheden voor standaardisatie en evidente/werkzame elementen uit de literatuur, die we vergelijken met de kenmerken van de programma’s. Methode We voerden een documentanalyse, interviews met professionals en een vergelijking met literatuur uit. Resultaten Prominente overeenkomsten waren de volgende: de doelen die deelnemers en therapeuten/trainers nastreven (aanvaardbaar gebruik, waaronder abstinentie), de groepsgerichtheid van de programma’s, de programma’s waren gebaseerd op leefstijltraining/cognitieve gedragstherapie (CGT), ze werden uitgevoerd binnen de gespecialiseerde ggz door vooral verpleegkundigen, een spreiding van acht tot twaalf deelnemers, verwijzingen verliepen vooral via de eerstelijnszorg, en er was aandacht voor psycho-educatie en levensfaseproblematiek. Er waren ook verschillen: in groepsstructuur (open/gesloten), duur en theoretische uitgangspunten (leefstijltraining, CGT en/of acceptatie en toewijdingstherapie (ACT)). De volgende werkzame elementen uit de literatuur sluiten aan: geen betutteling, aandacht voor het vergroten van de individuele vaardigheden en informatieoverdracht, het beïnvloeden van sociale normen en het leveren van gepersonaliseerde feedback. Conclusie De huidige programma’s bevatten alle effectieve elementen. Voor standaardisering wordt doorgevoerd en landelijk effectonderzoek wordt gedaan, is een evaluatie nodig om de effectiviteit van de programma’s te bepalen met alcoholgebruik als uitkomstmaat, en met aandacht voor een inventarisatie van Fris Verder in een eerdere fase in de zorgketen.