Frane Adam, Matej Makarovič, Borut Rončević, Matevž Tomšič: The Challenges of Sustained Development. The Role of Socio-Cultural Factors in East-Central Europe

Abstract

Budapest, New York: Central European University Press, 2005., 240 str.Države istočne i srednje Europe, koje su nekada bile dio socijalističkog bloka, počele su sa značajnim procesom društve-nog preoblikovanja. S namjerom da se pri druže razvijenim državama članicama Eu ropske unije, provode brojne društveno-ekonomske reforme. Uspješno provođenje sistemskih reformi je zasigurno poželjan, ali ne dovoljan uvjet za sistemsku konkurentnost na međunarodnom nivou. Za nju su značajni prije svega kvalitativni odnosno društveno-kulturni čimbenici koje, u knjizi »The Challenges of Sustained Development, The Role of Socio-Cultural Factors in East-Central Europe«, proučavaju, široj javnosti poznati slovenski sociolozi: Frane Adam, Matej Makarovič, Borut Rončević i Matevž Tomšič.Autori u svom radu uspoređuju određene pokazatelje razvoja koji predstavljaju os no vu rasprave o potencijalnoj razvojno-modernizacijskoj konvergenciji EU-15 i EU-25. S tim ciljem kroz knjigu razvijaju heuristički model društveno-kulturnih čimbenika razvojnih učinaka, što omogućava kontekstualno proučavanje razvoja kao dinamičkog procesa koji stvara uvjete trajne konkurentnosti. Pri tom je potrebno naglasiti da su čimbenici koji omogućavaju takav razvojni proces istovremeno temelj kao i rezultat održivog (sustained) razvoja koji je definiran kao razvoj koji nastaje sam iz sebe i nikada ne ugrožava svoje preduvjete, nego upravo suprotno, jača ih.Heuristički model društveno-kulturnih čimbenika razvoja, koji autori razvijaju, je sastavljen iz tri razine. Prva razina predstavlja civilizacijsku kompetenciju (povijesno nasljeđe), koji sačinjavaju razvojne mogućnosti daljnjeg razvoja svake nacije. Druga razina predstavljaju unutarnji i vanjski razvojni čimbenici, u koje spadaju: socijalni kapital, kvaliteta političkih institucija, poduzetnički duh, društvena kohezivnost i kognitivna mobilizacija. Treći nivo predstavlja stvarnu razvojnu uspješnost, koja proizlazi iz prve dvije. Pri tom je potrebno naglasiti da autori polaze od pretpostavke da je od centralnog značenja socijalni kapital, koji ima multiplikativne utjecaje na ostale indikatore.Značajna prednost, koju u usporedbi sa sličnim istraživanjima sadrži istraživanje, odnosno knjiga Adama sa suradnicima, je između ostalog u holističkom pristupu, odnosno kombinaciji upotrebe makroekonomskih, kulturnih i drugih »mekih« indikatora. Dosadašnja ovakva istraživanja su se, naime, najčešće temeljila samo na empirijskim (tvrdim) podacima (visina BDP, broj korisnika novih IKT, stupanj obrazovanja stanovništva i sl.), te time zanemarivala društveno-kulturne čimbenike.U drugom (empirijskom) dijelu knjige autori su posebnim pristupom koji združuje elemente kvalitativne i kvantitativne analize (fuzzy-set analiza) proveli inovacijsko testiranje svih, u teorijskom dijelu predstavljenih čimbenika održivog razvoja. Rezultati analize su pokazali dvije opće karakteristike proučavanih država srednje i istočne Europe na području društveno-kulturnih čimbenika: (1) na jednoj strani države istočne i srednje Europe u prosjeku poka...