Fen Bilimleri Eğitiminde Karşılaşılan Kavram Yanılgılarına İlişkin Lisansüstü Tezlerin Tematik İçerik Analizi

Abstract

Öz: 2000'li yılların başından itibaren Türkiye'de fen bilimleri eğitimi kapsamında kavram yanılgıları ile ilgili tez, makale veya kitap olarak birçok araştırma yapılmış ve halen de yapılmaya devam etmektedir. Araştırma kapsamındaki yüksek lisans ve doktora tezleri incelendiğinde genel olarak fen bilimleri derslerinde öğrencilerin fizik, kimya ve biyoloji ile ilgili kavramlara değişik anlamlar yükledikleri belirtilmektedir. Ayrıca araştırmacıların kavram yanılgılarını azaltmaya yönelik çözüm önerilerinde bulunduğu ve bu konuda çözüm yollarına ihtiyaç olduğu vurgulanmaktadır. Bu bağlamda araştırmada, 2001-2020 yılları arasında Türkiye'de yapılan, fen bilimleri eğitiminde karşılaşılan kavram yanılgılarına ilişkin 136 tane lisansüstü tezin tematik içerik analizi yapılmıştır. Araştırmadaki tezlerin türleri, yayın yılları, yazım dilleri, yayımlandıkları enstitüler, amaçları, konuları, araştırma yöntemleri, veri analiz yöntemleri, çalışma grupları, örneklem sayıları, veri toplama araçları, ulaştıkları sonuçlar ve sundukları öneriler tespit edilmiştir. Toplanan veriler temalar halinde sınıflandırılarak tezlere ilişkin doküman analizi yapılmıştır. Araştırmadaki temaların zenginliği bakımından ve kavram yanılgıları ile ilgili ulaşılan verilerin tekrar araştırmaya gerek kalmaması bakımından alan yazına katkı sağlaması düşünülmektedir. Ayrıca elde edilen bulguların bundan sonra yapılacak olan ilgili çalışmalara ışık tutması beklenmektedir.

A Descriptive Content Analysis of Theses Investigating the Nature of Science in Türki̇ye

“…Tezlerin çoğunluğunun Türkçe dilinde olması ülkemizde üniversitelerin çoğunlukla ana dilde eğitim vermeleri ile açıklanabilir. Yanarateş (2022), dili İngilizce olan tezlerin öğretim dilinin ya tamamen İngilizce olduğunu veya öğretim dilinin hem Türkçe hem de İngilizce olduğu üniversitelere ait enstitülerde yer aldığını açıklamıştır.…”

Kimya Dersı̇ Öğretı̇m Programlarına Dair Öğretmen Görüşlerı̇ ı̇le İlgı̇lı̇ Yapılan Çalışmaların (2007-2022) İncelenmesi

“…Araştırma bulguları doğrultusunda yayın türüne bakıldığında makalelerin, yüksek lisans ve doktora tezlerine oranla çok daha fazla sayıda olduğu; en az sayıda ise doktora tezlerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Doktora tezlerinin yüksek lisans tezlerinin genellikle gerisinde kalması, yeterli derecede doktora tezi hazırlanmadığı noktasında düşündürücü olmakla birlikte elde edilen bu sonuç, benzer araştırmalarda da karşımıza çıkmaktadır (Bozpolat & Erkmen Bolat, 2020;Ekinci & Eroğlu Doğan, 2020;Meydan, 2019;Yanarateş, 2022;Yenilmez & Söpük, 2014).…”

“…Küçüközer (2016) Araştırmadaki yazım dili bulguları incelendiğinde çalışmaların neredeyse tamamında Türkçe dilinin kullanıldığı görülmektedir. Benzer sonuçlar başka araştırmalarda da tespit edilmiştir (Tutar vd., 2017;Uzunbaz, 2019;Yanarateş, 2022) Devran vd., 2021;Dönmez & Gündoğdu, 2016;Tereci & Bindak, 2019). Buna karşın özellikle fen ve kimya eğitimi alanında yapılan çalışmalarda daha çok nicel araştırma yönteminin ön plana çıktığı görülmüştür (Bacanak vd., 2011;Bozpolat & Erkmen Bolat, 2020;Doğru vd., 2012;Ekinci & Eroğlu Doğan, 2020;Karamustafaoğlu & Değirmenci, 2018;Kula Wassink & Sadi, 2016;Tutar vd., 2017;Ulutaş vd., 2015;Yanarateş, 2022).…”