ÖZETMatriks metalloproteinaz enzimleri (MMP), dentin matriksinin içinde bulunan proteolitik enzimlerdir ve dentinin organik matriksini hidrolize etme özellikleri vardır. Rezin-dentin bağlanmasının elde edilmesi için dentine asit uygulanması sonrası dentinin kollajen fibrilleri açığa çıkar. Bu açığa çıkan kollajen fibriller MMP'lerin başlattığı hidrolitik bozulmadan etkilenebilir ve bunun sonucunda bağlanma dayanımında azalma olarak restorasyonların ağız içerisindeki uzun dö-nem performansı negatif etkilenebilir. Bu derlemenin amacı, dentin kaynaklı MMP'lerin dentin matriks bozulmasındaki rolünün anlaşılması ve kollajen bozulmasını inhibe eden MMP inhibitörlerinin dentinin bağlanma dayanımına etkisinin özetlenmesidir. Anahtar Kelimeler: Matriks metalloproteinazlar, dental adezivler, kollajen SUMMARY Matrix metalloproteinase enzymes (MMP) are proteolytic enzymes that found in dentin matrix and they are capable to hydrolyze organic matrix of dentin. Dentin collagen fibrils are exposed after acid etching of dentin in order to achieve resin-dentin bonding. These exposed collagen fibrils might be effected by hydrolytic degradation caused by MMP's resulting reduced bonding strength and long-term performance in oral cavity. The purpose of this review is to understand the role of MMP's in dentin matrix degradation and to summarize the effects of MMP inhibitors that inhibits the collagen degradation to dentin bonding strength. Key words: Matrix metalloproteinases, dental adhesives, collagen GİRİŞ Restoratif diş hekimliği alanında yapılan pek çok çalışma ve yeni geliştirilen materyallere rağmen, dentin-adeziv ara yüzeyi diş restorasyon kompleksindeki en zayıf nokta olma özelliğini korumaktadır. Rezin-dentin bağlanmasının elde edilmesi için dentin yüzeyinin fiziksel ve kimyasal özelliklerini değiştirecek birkaç uygulama yapılması gerekir. Kavite preparasyonu sırasında dentin yüzeyinde oluşan 1-2µm kalınlığında smear tabakası self-etching primer ile modifiye edilir veya %37'lik fosforik asit ile tamamen ortadan kaldırılır.1 Dentinin asitlendiği durumlarda, dentin yüzeyinde-ki tüm mineral komponent ve smear tabakasının altında bulunan 5µm kalınlıkta mineralize dentin çözünür ve böylece altta bulunan tip I kollajen fibril ağı açığa çıkar.2 Kollajen fibriller arasında oluşan boşluğa interfibriler alan adı verilir ve bu boşluk adeziv komonomerleri için difüzyon kanalları oluşturur.3 Adeziv komonomerleri demineralizasyon derinliği boyunca ilerleyerek hibrit tabakasını oluşturur. 4 İdealde hibrit tabakasının uzun yıllar boyunca sağlam kalması beklenir, ancak zamanla hidrolitik çözünmeden dolayı adeziv ara yüzey-de bozulmalar meydana gelebilir.