Exempla Negativa

Abstract

Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται σε μία βασική πτυχή του πολυσύνθετου και πολυδύναμου έργου του Ρωμαίου φιλοσόφου Σενέκα, την πτυχή των ιστορικών παραδειγμάτων, και δη των αρνητικών, στα φιλοσοφικού προσανατολισμού κείμενα του συγγραφέα, στους διάλογους δηλαδή και τις επιστολές. Πιο συγκεκριμένα, στόχο έχει να αναδείξει τον τρόπο με τον οποίο ο Σενέκας χειρίζεται το exemplum που παραλαμβάνει από την πλούσια ελληνορωμαϊκή παράδοση, να καταγράψει τη διαδικασία μεταποίησης και μετεξέλιξής του στα πλαίσια της ηθικολογικής φιλοσοφίας του πρώτου αυτοκρατορικού αιώνα και να επικεντρωθεί στη συνέχεια σε ένα επιμέρους κομμάτι, αυτό των λεγόμενων exempla fugienda, για να καθορίσει τη λειτουργικότητα και την ιδιαίτερη δυναμική που αναπτύσσουν κατά την εμφάνισή τους στα πεζογραφικά κείμενα του Σενέκα. Επιχειρείται, ειδικότερα, μία συστηματική ερμηνευτική διερεύνηση πρώτα δύο παράλληλων ελληνορωμαϊκών συζυγιών, μίας θετικής (Σωκράτης και Μάρκος Κάτων) και μίας αρνητικής (Αλέξανδρος και Γάιος Καίσαρ Καλιγούλας) και εν συνεχεία δύο μεγάλων κατηγοριών αρνητικών παραδειγμάτων, των exempla Barbarorum και των exempla Romanorum.