Examination of the Relative Age Effect in Youth Team Sports from an Ecological Perspective

Abstract

Sporcu gelişimi alanyazınında yılın son aylarında doğan sporcuların kronolojik yaş gruplarına ayrılma sonucu gelişimsel fırsatlarla eşit oranda buluşamaması bağıl yaş etkisi olarak tanımlanmıştır. Önceki çalışma bulguları, bağıl yaş etkisini genellikle yalnızca sporcu doğum aylarının çeyrekler bazında retrospektif olarak incelenmesine dayanır. Yarışmacı spor ortamlarında bağıl yaş etkisinin varlığının ve bunun nedenlerinin farklı veri kaynaklarından çok boyutlu incelenmesi, spor programlarının çocuk ve gençlere adil öğrenme ve gelişim fırsatları yaratabilmesi için üretilecek stratejilerin belirlenmesinde oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amaçları, yarışmacı gençlik futbol ortamında bağıl yaş etkisinin var olan durumunu saptamak ve ekolojik bakış açısıyla bağıl yaş etkisinin oluşumunu etkileyen unsurları incelemektir. Çalışmada öncelikle 17 spor kulübünden 12-18 yaş yarışmacı futbolcuların (n = 676) aya bağlı (çeyrek) doğum tarihleri incelenmiştir. Nicel verilerin analizinde betimsel istatistik kullanılmıştır. Bağıl yaş etkisinin nedenlerinin ekolojik bakış açısıyla incelenmesinde aynı spor ortamından antrenörler (n = 10) ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler, Tematik Analiz yoluyla incelenmiştir. Çalışma bulguları, bağıl yaş etkisinin incelenen spor ortamındaki süreğenliğine ve antrenörlerin bağıl yaş etkisi ile ilgili düşük farkındalık ve bilgiye sahip olduklarına işaret etmektedir. Ayrıca bulgular, incelenen spor ortamındaki sosyal ekolojik etkenlerin bağıl yaş etkisinin oluşumuna ve sürdürülmesine etkileri ile ilgili derinlikli bilgi sunmaktadır. Bulgular, güncel sporda bağıl yaş etkisi ve sporcu gelişimi alanyazınları ile tartışılmış ve sonraki çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.