Evaluating History With Poetry: The Turco-Islamic World in the Xith and Xiith Centuries in the Light of the Manẓūmas in Akhbār Al-Dawla Al-Saldjūqiyya

Abstract

Manzûmelerin siyâsî, askerî ve sosyal tarih açısından değerlendirilmesi hâdiselerin edebî ve irfânî pencereden nasıl idrak edildiğini görmek adına bir fırsattır. V.-VI. (XI.-XII.) yüzyıllar arasında hüküm sürmüş, döneminin güçlü devletlerinden Büyük Selçukluların (431-552/1040-1157) ve 513 (1119) yılındaki Sâve Savaşı’ndan sonra tesis edilen Irak Selçuklu Devleti’nin tarihi üzerine Türkiye’de yapılmış kayda değer pek çok akademik çalışma bulunmaktadır. Bu minvalde, özelde Selçuklu ve genelde Ortaçağ tarihiyle ilgili bilimsel çalışmalar yapan araştırmacılar Sadruddîn el-Hüseynî’nin Ahbârü’d-Devleti’s-Selcûkıyye isimli eserinden sıklıkla istifâde etmektedirler. Bu yazının amacı; adı geçen eserde müellifin kaydettiği 18 manzûmenin sebeb-i te’lifinin tespiti ve bu manzûmelerdeki maddî bilgi unsurlarının diğer târihî kaynaklarla mukāyese yolu ile tetkik edilmesidir. Böylece edebî metinlerin ifâde kābiliyetinden faydalanarak vukū bulan hâdiselerin nasıl gerçekleştiğini anlamak mümkün olacaktır. Ayrıca bu metinlerde târihî hakîkatlerin ne kadar muhâfaza edildiğini tespit etmek Türk-İslâm dünyası hakkında yapılan bilimsel yayınlara yeni bir perspektif sunacaktır.