Estimation of blast vibrations by numerical modelling and signal analysis

Abstract

ÖZSismik dalgalar, ilerledikleri yol boyunca geçtikleri birimlerin bütün jeolojik ve jeoteknik özelliklerini üzerlerinde taşırlar. Bu nedenle sismik dalgalara, geçtikleri yolun imzası denilebilir. Patlatma noktası kaynak olarak düşünüldüğünde, bu noktadan belirli bir mesafede ("hedef" olarak adlandırılabilir) ölçülen patlatma kaynaklı sismik dalgaların kaynak noktasındaki formu ortaya konur ve bu form dinamik sayısal modele entegre edilebilirse, modelin herhangi bir noktasında oluşacak olan etkiler önceden tahmin edilebilir. Bu durumda hem patlatma kaynaklı çevresel etkiler hem de şev duraylılığı açısından daha hassas çözümler üretilir. Bu araştırmada, bir tek delik (pilot) patlatması ve pilot patlatma deliği ile aynı özelliklere sahip deliklerden oluşan grup patlatmasından oluşan sismik dalgaların belirli mesafelerdeki sismograflardan alınan hız verileri kullanılarak, kaynaktaki patlatma kaynaklı sismik dalga formu elde edilmiş ve sayısal modele entegre edilmiştir. Kullanılan veri işlem tekniği, pilot veriden teorik grup patlatma verisini "lineer süperposition" prensibine göre tahmin etmek ve gerçek grup patlatma verisi ile karşılaştırarak aradaki farktan, patlatma kaynağında olan doğrusal olmayan davranış etkisini (plastik deformasyon etkisini) belirlemektir. Gerek grup patlatmasının sayısal modeldeki sonuçları, gerekse gerçek patlatma alanından alınan veriler incelendiğinde, sayısal model sonuçları ile saha ölçümlerinin örtüştüğü görülmüştür. Patlatma kaynaklı sismik dalgaların hem çevresel etkilerini, hem de şev duraylılığına etkilerini belirlemeye yönelik bu çalışma sonuçlarının kaya mühendisliği bilimine önemli katkı koyacağı düşünülmektedir.