Essays on labour economics

Abstract

Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποτελείται από τέσσερα ξεχωριστά δοκίμια. Το πρώτο δοκίμιο εξετάζει την επίδραση των θεσμών της αγοράς εργασίας, των δημοσιονομικών ανισορροπιών και των πιστωτικών περιορισμών στο ποσοστό της ανεργίας, σε ένα σύνολο ανεπτυγμένων χωρών του ΟΟΣΑ. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, χρησιμοποιείται ένα υπόδειγμα σταθερών επιδράσεων με τυπικά σφάλματα ανθεκτικά στη διαστρωματική και διαχρονική εξάρτηση, αντανακλώντας την τρέχουσα αυξημένη αλληλεξάρτηση μεταξύ των πολιτικών, των θεσμών και των χωρών. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν σημαντικά αποδεικτικά στοιχεία υπέρ της επιμονής της ανεργίας στις χώρες του ΟΟΣΑ. Επίσης, το ποσοστό της ανεργίας συνδέεται στενά με τις διακυμάνσεις του οικονομικού κύκλου, κυρίως δε σε χώρες που βρίσκονται σε προγράμματα οικονομικής προσαρμογής. Η θετική συσχέτιση μεταξύ δημοσιονομικής προσαρμογής και ανεργίας είναι εντονότερη στις χώρες με αυστηρή νομοθεσία για την προστασία της εργασίας αλλά και κατά την περίοδο της κρίσης. Γενικότερα, υψηλοί ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ μπορεί να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής προσαρμογής στο ποσοστό ανεργίας. Η αυστηρότητα της νομοθεσίας για την προστασία της εργασίας ενδέχεται να μειώσει τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι η νομοθεσία για την προστασία της εργασίας ευνοεί τη μακροχρόνια αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου.Το δεύτερο δοκίμιο εξετάζει την επίδραση των συλλογικών διαπραγματεύσεων στα μακροοικονομικά αποτελέσματα, όπως το ποσοστό ανεργίας, τη μεταβολή του κόστους εργασίας, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το δημοσιονομικό ισοζύγιο, το εμπορικό ισοζύγιο και τις εισοδηματικές ανισότητες, υπό το πλαίσιο διακλαδικών διαφορών παραγωγικότητας. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, χρησιμοποιείται ένα σύνολο ανεπτυγμένων χωρών του ΟΟΣΑ. Μεθοδολογικά, χρησιμοποιείται ο Arellano-Bover / Blundell-Bond γραμμικός δυναμικός εκτιμητής GMM καθώς και ο εκτιμητής σταθερών επιδράσεων με bootstrap-based διόρθωση σφάλματος. Τα αποτελέσματα δείχνουν σημαντική μείωση του ποσοστού της ανεργίας όταν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις συντονίζονται κεντρικά (centralized bargaining) και σε επίπεδο εξαγώγιμου κλάδου (pattern bargaining). Η ευνοϊκή αυτή επίδραση θα πρέπει να εξεταστεί σε συνδυασμό με ένα αρνητικό εκτιμώμενο συντελεστή για το ρυθμό αύξησης της εγχώριας ζήτησης. Αναφορικά με το ρυθμό μεταβολής του κόστους εργασίας, τα κεντρικά (centralized bargaining) και τα αποκεντρωμένα (uncoordinated bargaining) συστήματα συλλογικών διαπραγματεύσεων είναι αποτελεσματικότερα ως προς τη συγκράτηση της αύξησης του κόστους εργασίας. Το τρίτο δοκίμιο εξετάζει τη δομή και τους παράγοντες που προσδιορίζουν τις μισθολογικές διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των διαφόρων κλάδων της ελληνικής οικονομίας. Η μελέτη εξετάζει, επίσης, τις θεωρίες του επιμερισμού των κερδών (rent-sharing) και της μη-παρατηρούμενης ετερογένειας (unobserved heterogeneity) για την εξήγηση των μισθολογικών διαφορών μεταξύ των κλάδων της ελληνικής οικονομίας, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο των περιορισμένων ελαχίστων τετραγώνων και τεχνικές εκτίμησης της ισομερούς παλινδρόμησης με ομαδοποίηση τυπικών σφαλμάτων σε επίπεδο επιχείρησης. Για το σκοπό αυτό, χρησιμοποιείται η Έρευνα ∆ιάρθρωσης και Κατανοµής των Αµοιβών στις Επιχειρήσεις (Structure of Earnings Survey). Τα δεδομένα αναφέρονται στο έτος 2010. Τα αποτελέσματα δείχνουν μεγάλη διασπορά των αμοιβών στους διάφορους κλάδους της βιομηχανίας στο μέσο της κατανομής των αμοιβών, ακόμη και μετά την ανάλυση που ελέγχει για τα ατομικά και εργασιακά χαρακτηριστικά. Τα ευρήματα που υποστηρίζουν την υπόθεση της μη-παρατηρούμενης ετερογένειας είναι περιορισμένα. Οι θεωρίες των μισθών αποδοτικότητας ή του επιμερισμού των κερδών εξηγούν μεγάλο μέρος των παρατηρούμενων μισθολογικών διαφορών μεταξύ των κλάδων της ελληνικής οικονομίας, καταδεικνύοντας ότι, κατά τη διαδικασία προσδιορισμού των αμοιβών, η υπόθεση της ετερογένειας των επιχειρήσεων στη δυνατότητα ανταμοιβής των εργαζομένων έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από την υπόθεση των μη-παρατηρούμενων χαρακτηριστικών των εργαζομένων.Το τέταρτο δοκίμιο εξετάζει τη διαγενεακή αναπαραγωγή προτύπων συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και εκπαιδευτικού επιπέδου των γυναικών στην Ελλάδα, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της λογιστικής παλινδρόμησης για υποδείγματα δυαδικών μεταβλητών. Για το σκοπό αυτό, χρησιμοποιούνται στοιχεία από την Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (EU-SILC) τα οποία αφορούν το 2011, όταν άρχιζε να εφαρμόζεται το πρώτο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής. Η EU-SILC 2011 περιλαμβάνει μία ειδική ενότητα για τη διαγενεακή μεταβίβαση των χαρακτηριστικών. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η απόφαση μιας έγγαμης γυναίκας να συμμετάσχει στο εργατικό δυναμικό, σχετίζεται με τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό της μητέρας της καθώς και της μητέρας του συζύγου της, κυρίως όμως με το δικό της επίπεδο εκπαιδευτικής επίτευξης καθώς και με τον αριθμό των παιδιών στο νοικοκυριό. Η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό της μητέρας του συζύγου ασκεί πιο σημαντική επίδραση από τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό της ίδιας της μητέρας της, καταδεικνύοντας μια ισχυρή αναπαραγωγή του πολιτιστικού προτύπου του συζύγου. Αναφορικά με την απόκτηση ανώτερου εκπαιδευτικού επιπέδου των γυναικών, βασικό παράγοντα αποτελεί το εκπαιδευτικό επίπεδο των γονέων, και ιδιαίτερα της μητέρας.