Erken 20. Yüzyıl Evlerinde Banyo Teknolojisi

Abstract

ERKEN 20. YÜZYIL ÇORUM EVLERİNDE BANYO TEKNOLOJİSİ METU JFA 2010/2 61Osmanlı döneminde, özellikle 14. yüzyılın ikinci yarısı ile 15. yüzyılda hayır eserlerine vakfedilmek üzere çok sayıda çarşı hamamı inşa edildiği bilinir. Bunun yanında büyük şehirlerde konak ve yalılarda, taşrada ise âyan konaklarında asıl binadan ayrı olarak küçük çapta özel hamamlar da inşa edilmiştir. Daha küçük evlerde ise yıkanma eylemi "gusülhane" denen, odalarda özel olarak tasarlanmış kapaklı gömme dolap içlerinde gerçekleştirilmiştir. Basit, ancak oldukça işlevsel bir mimari düzenleme gösteren bu gusülhanelerin 20. yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edilmiş bazı Çorum konak ve evlerindeki örnekleri ise sıra dışı bir su ısıtma sisteminin varlığını ortaya koymaktadır.Literatürde, Anadolu'nun farklı bölgelerindeki geleneksel konutları konu edinen hiçbir çalışmada, banyo yapmak için kullanılacak suyun gusülhanelerde ısıtıldığı bir düzeneğe rastlanmamıştır. Pek çok örnekte suyun başka bir yerde ısıtılarak buraya taşındığı anlaşılmaktadır. Erken 20. yüzyılın Çorum evi örneklerinde görülen suyu ısıtma ve kullanım sistemi ise, çarşı hamamlarında külhana benzer bir düzeneğin küçük ölçekte tekrarlandığı bir sisteme dayanmaktadır. Bu örneklerde su ısıtma sistemi, duvar içerisine yerleştirilmiş küçük bakır bir kazanın alttan ısıtılmasına olanak sağlayan bir düzenekten ibarettir. Bakır kazanın altında yer alan ve içerisinde ateş yakılarak kazandaki suyu ısıtan haznenin girişi bazı örneklerde gusülhane içinde, bazılarında ise bitişiğindeki odanın ocaklığında yer alabilmektedir. GİRİŞYıkanmanın hemen bütün din ve kültürlerde maddi-bedeni bir temizlik olmasının yanı sıra manevi-sembolik arınma anlamı da taşıdığı, bu nedenle oldukça eskiye dayanan yaygın bir gelenek olduğu bilinir (Yaşaroğlu, 1997, 433)(1). Asurluların Fırat'ı, Mısırlıların Nil'i, Hintlilerin Ganj'ı kutsal sayan inançları ve yılda bir kez bu sularda yıkanarak günahlarından arınma istekleri sembolik arınma isteğinin tezahürü olarak değerlendirilebilir

An Investigation Of Wooden Building Systems On Traditional Çorum Houses

“…Eski Karakol Binası olarak da bilinen konak; erken 20. yy. geleneksel Çorum evlerine örnek olarak gösterilebilmektedir (Şekil 16) (Tuluk, 2010). Çorum Belediyesi tarafından restorasyon çalışmaları tamamlanan bina; aile eğitim merkezi olarak hizmet vermeye başlamıştır.…”