Ergonomi̇k Montaj Hatti Dengeleme Problemi̇ni̇n Farkli Ri̇sk Faktörleri̇ İçi̇n Modellenmesi̇ Ve Çözümü

Abstract

Montaj hattı dengeleme problemleri, akış odaklı bir üretim sisteminde gerekli tüm görevlerin iş istasyonlarına verimli ve etkili bir şekilde atanmasını amaçlar. Fakat montaj hatlarında meydana gelen tekrarlı işler ve statik duruşlar sebebi ile çalışanlarda Kas-İskelet Sistemi Rahatsızlıklarına sebep olmaktadır. Bu çalışmada, sadece istasyon sayısını azaltmayı hedefleyen değil aynı zamanda ergonomik zorlanmayı da dengeleyen bir montaj hattı probleminin ele alınması amaçlanmıştır. İstasyonlarda yer alan iş elemanları için zaman etüdü ile işlem süreleri ve istasyon başına düşen ergonomik risk değerleri REBA yöntemi ile belirlenmiştir. Bir ağır ticari araç işletmesinin motor montaj hattında 24 istasyonda 198 iş elemanı için çevrim süresi 14,31 dakika, toplam dengeleme gecikmesi 42,64 dakikadır. Bu hatta REBA skorları 6 ile 55 arasında değişmektedir. GAMS paket programı ile montaj hattı dengeleme probleminin optimum çözümü ile atamalar yapılmış, yapılan çözümlemelerde istasyon sayısı 23 ve toplam dengeleme gecikmesi 28,33 dakika elde edilmiştir. Ergonomik risk kısıtı içeren çözümde ise istasyon sayısı 29’a yükselirken toplam dengeleme gecikmesi 114,39 dakika hesaplanmıştır. Ancak istasyon başına düşen REBA skorlarının dağılımı 6 ile 30 arasında değişkenlik göstermiştir. Modelde; mevcut ortalama ergonomik risk kısıtı için farklı tolerans payları ile, ağırlıklı ergonomik risk kısıtı içeren model ve değişken üretim talebi doğrultusunda oluşturulan yeni hedefler ile çözdürülerek duyarlılık analizi yapılmıştır.