Enflasyon Hedeflemesi Rejiminde Fisher Etkisinin Geçerliliği; Türkiye’den Ampirik Sonuçlar

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de, Fisher etkisinin enflasyon hedeflemesi rejiminde geçerli olup olmadığını ampirik olarak test etmektir. Bu çerçevede, alternatif faiz oranları ile enflasyon oranı kullanılarak Johansen eşbütünleşme analizi, hata düzeltme modeli ve Granger nedensellik testi yapılmaktadır. Çalışmanın ampirik sonuçları, Fisher etkisinin uzun dönemde bütün faiz oranları için geçerli olduğunu, kısa dönemde ise sadece Hazine tahvili faiz oranı için geçerli olduğunu göstermektedir. Fisher etkisinin uzun dönemde geçerli olması, nominal faiz oranlarının beklenen enflasyon oranı ile birebir hareket ettiğini ve para politikasının reel faiz oranları üzerinde etkisinin olmadığını göstermektedir. Granger nedensellik testi, değişkenlerin düzeylerinin kullanılarak yapıldığında enflasyon oranından iskonto oranına doğru bir nedensellik ve mevduat faiz oranı ve politika faiz oranından enflasyon oranına doğru nedensellik bulunmaktadır. Granger nedensellik testi, değişkenlerin birinci farkları alınarak yapıldığında ise sadece mevduat faiz oranından enflasyona doğru bir nedensellik bulunmaktadır. Enflasyon hedeflemesi rejiminde, politika faiz oranından enflasyona doğru bir nedenselliğin olması merkez bankasının politika faiz oranını kullanarak enflasyonu etkileyebileceğini göstermektedir.

Türki̇ye’de 2008 Kri̇zi̇ Sonrasinda Uygulanan Makro İhti̇yati̇ Poli̇ti̇kalar Ve Geleneksel Olmayan Araçlarin Etki̇nli̇ği̇

“…Türkiye'de, genel olarak faiz oran(lar)ı ile enflasyon arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalardan elde edilen sonuçları; Fisher etkisinin geçerli olduğu tespitini paylaşan çalışmalar (örneğin; Öztürk & Özkul, 2022;Çelik, 2021;Sinan, 2019;Tanınmış Yücememiş vd., 2015;Oktar & Dalyancı, 2011;Yamak & Abdioğlu, 2007) ve Neo-Fisher etkisinin geçerli olduğu tespitini paylaşan çalışmalar (örneğin; Ladin Sümer, 2020;Tayyar, 2019;Pınar & Erdal, 2018) şeklinde sınıflandırmak mümkündür. Bu çalışmada, politika faizi ile TÜFE değişkeni arasındaki ilişkinin tespitine yönelik analizde elde edilen sonuçların, ikinci grupta yer verilen Ladin Sümer (2020), Tayyar (2019) ile Pınar & Erdal (2018) tarafından ele alınan çalışmalara ait sonuçlarla benzer nitelik taşıdığı ifade edilebilir. Faiz oranı ile enflasyon arasındaki ilişkinin dar bir çerçevede ele alınamayacağına dikkat çekilen Pınar & Erdal (2018:11) tarafından ele alınan çalışmada bu durum "… Merkez Bankasının belirlediği faiz oranı doğrudan enflasyonu etkilerken, piyasada oluşan faiz oranları enflasyona göre belirlenir.…”