Emancypacja religijna a percepcja roli kobiety w sytacji migracyjnej na przykładzie polskich migrantek w Islandii

Abstract

W niniejszym artykule autorka poszukuje odpowiedzi na pytanie o relację pomiędzy religijnością a percepcją roli kobiety w sytuacji migracyjnej. Punktem wyjścia do rozważań jest założenie, że w sytuacji migracyjnej zmianom podlega nie tylko sposób rozumienia religijności w ogóle, ale i własnej roli w procesie jej tworzenia. Migrantki pozycjonują się wobec religijności w roli sprawczego podmiotu i defi niują na nowo znaczenia z nią związane. Tym samym, w ich ujęciu, religijność zyskuje wymiar indywidualny, zostaje odłączona od instytucji i przeniesiona do sfery prywatnej. W tym procesie swoistej emancypacji religijnej, doświadczenie migracji odgrywa istotną rolę. Autorkę interesuje to, czy zmiana kultury religijnej, która jest impulsem do negocjacji znaczeń związanych z religijnością, stanowi również źródło negocjowania znaczeń przypisywanych społecznej roli kobiety. Odpowiada na pytanie, opierając się na badaniach jakościowych przeprowadzonych w latach 2012-2015 wśród polskich migrantek w Islandii.Słowa kluczowe: migracje, płeć kulturowa, religijność, polskie migrantki, Islandia WSTĘP Dopiero pod koniec lat 70. XX wieku w badaniach nad migracjami zaczęto uwzględniać płeć jako czynnik różnicujący przyczyny i okoliczności tego zjawiska. Do tego czasu głównym przedmiotem zainteresowania dyscypliny byli mężczyźni, gdy tymczasem kobiety "ukryte" były pod postacią towarzyszącej im rodziny (Kofman 2000: 46) 1 . Dziś w studiach migracyjnych kobiety stanowią uprawniony obiekt badań 2 , a jako jedną z cech charakterystycznych współczesnych migracji wymienia się ich feminizację (por. Slany 2008: 7-8; Castles i Miller 2011: 28-29) 3 . Chociaż mówi się o tym, że współczesne migracje kobiet przyczyniają się do 1 Praca kobiet nie była traktowana jako produktywna ekonomicznie i w związku z tym nie była uwzględniana w badaniach (Hondegneu-Sotelo 1999). 2 A nawet mówi się o przefeminizowaniu współczesnych studiów nad migracją, tzw. immigrant women only approach (por. Hondegneu-Sotelo 1999: 565). 3 W związku z tym, że pierwsze dane statystyczne dotyczące migrujących kobiet pochodzą dopiero z lat 90.ubiegłego stulecia, to co nazywamy feminizacją migracji, nie odnosi się do wzrostu liczby migrujących kobiet, ale na przykład do zjawiska samodzielnych migracji kobiet.

Czego nie dowiemy się o globalnej rewolucji płci bez badania religii w życiu migrantów

“…Spora część badaczy i badaczek analizujących migracje spędziło mnóstwo czasu w tego typu misjach i zgromadzeniach (np. Grzymała-Kazłowska 2001;Kordasiewicz 2008;Patzer 2010;Kuźma 2013;Urbańska 2015;Koralewska 2016; omówienie starszych badań zob. Małek 2008).…”

“…Takie miejsca umoż-liwiały prowadzenie obserwacji w społecznościach migrantów, ułatwiały spotkania i nawią-zywanie kontaktów, a także same w sobie były kontekstem obserwowania przemian relacji społecznych. Jednak nieliczne z tych badań systematycznie włączają sferę religii i religijności do analiz (Małek 2009;Koralewska 2016), mimo że w feministycznych badaniach migracji podkreśla się wagę intersekcjonalnej perspektywy (Lutz i Pallenga-Mollenbeck 2012), a więc zwracania uwagi na istotność różnorodnych identyfi kacji i pozycji w układach społecznych. Z podobnym stanem rzeczy spotykamy się przy badaniu migracji z innych krajów.…”