Egzersizin Mitokondriyal Fonksiyon, Oksidatif Stres, Mitohormesis ve Kahverengi Yağ Dokusu Üzerine Etkisi

Abstract

Vücutta egzersizin tipine, şiddetine ve süresine bağlı olarak belirli fizyolojik değişiklikler olmaktadır. Düzenli yapılan egzersizle birlikte yağ doku ve iskelet kası başta olmak üzere vücutta birçok dokuda adaptasyonlar olduğu ve bunun sonucunda sporcuların dayanıklılık kapasitesinin ve spor performansının arttığı bilinmektedir. Egzersizle birlikte yağ dokuda bazı farklılaşmalar olmaktadır. Beyaz yağ dokuda meydana gelen mitokondri sayısında ve aktivitesinde artışla gözlenen kahverengileşmeyle birlikte toplam kahverengi yağ dokusunun artışı spor performansını olumlu etkileyebilmektedir. Egzersiz; enerji üretimini ve oksijen kullanma kapasitesini de artırmaktadır. Artan mitokondriyal aktiviteyle birlikte oksidatif streste artış gözlenebilmektedir. Oksidatif stres etkisiyle oluşan serbest radikallerin artışını önlemek ve oluşan serbest radikalleri etkisiz hale getirebilmek için vücutta antioksidan savunma sistemi devreye girmektedir. Genellikle tek bir akut egzersize karşı oluşturulan adaptif cevap sınırlıdır ve genellikle oksidatif hasarla sonuçlanır. Egzersiz düzenli olarak yapıldığında ise vücutta oksidatif stresi azaltmak için bazı adaptasyonların geliştiği gözlenmektedir. Kronik yapılan egzersizlerde süreç çift yönlüdür. Öncelikle serbest radikal oluşumu ve bunun sonucunda oksidatif stres gözlenir. Bunun ardından egzersiz nedeniyle oluşan oksidatif stresin negatif etkilerini minimuma indirmek için vücudun antioksidan savunma sistemi devreye girer. Ayrıca son yıllarda mitokondriyal stresin kısa vadeli metabolik faydalar sağlayabileceği, artan stres direncinde ve yaşam süresinde uzun vadeli faydalar sağlayan bir hormetik yanıtı da tetikleyebileceği düşünülmektedir. Mitohormesis olarak adlandırılan bu yanıt canlının maruz kaldığı stres faktörlerine karşı korumayı artırarak adaptasyon sağlamasına yardımcı olmaktadır. 
 Bu derlemenin amacı egzersizin kahverengi yağ dokusu, mitokondriyal fonksiyon, oksidatif stres, buna bağlı olarak gelişen mitohormesis ile ilişkili yolakları göstermektir.