Ebu Beki̇r Es-Sûlî’ni̇n Edebu’l Kuttâb Adli Eseri̇ni̇n İçeri̇k Ve Konu Özelli̇kleri̇

Abstract

Orta Çağ Arap filolojisi tarihinin bir Türk kökenli ünlü şahsiyeti olmuştur ki ister klasik kaynaklar, ister modern çağ araştırmacıları onun ilmî çalışmalarına geniş yer vermişler. Bu ilim adamı Türk Sûli ailesinin Abbasiler zamanında yetişmiş büyük dilcisi ve edîbi Ebû Bekir Sûli’dir. Birçok tarihçi ve edebiyatçı onun soyadını Sûli olarak zikretmişler. Tarih, şiir ve edebiyatın yanı sıra dinî ilimlerde de geniş bilgi sahibi olan Ebû Bekir es-Sûlî edebî konularda hocası ibnü’l-Mu‘tez’den etkilenmiştir. Sûlî’nin öğrencileri arasında Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, Dârekutnî, Râzî-billâh, Seyfüddevle el-Hamdânî, Hâlidiyyân, Bağdat kadısı Ömer b. Muhammed, Merzübânî ve Ebû Bekir b. Şâdân sayılabilir. Ebû Bekir es-Sûlî Abbâsî tarihi, Arap dili ve edebiyatı, dinî ilimler konusunda çok sayıda eser kaleme almıştır. Özellikle çağının ünlü edebiyat tarihçisi gibi tanınan, divan düzenleme ve şiir eleştirisi alanında oldukça güçlü bir yeteneğe malik olan Ebû Bekir’in, Arap Edebiyatı’nın gelişmesindeki katkıları dikkate şayandır. Çağdaşı şairlerin eserlerini toplayıp tertip etmesi ve günümüze intikaline vesile olması Arap dili ve edebiyatında ona büyük itibar kazandırmıştır. Eserleri Abbâsî tarihi, devrin dil ve edebiyatı için önemli kaynaklardır. Genel olarak onun büyük dilci ve edebiyatçı olmasının yanı sıra hem de şiir divanı derleyen bir kişi olduğunu, bunun neticesinde onlarla şairin divanını düzenlediğini ve dolayısıyla Arap Edebiyatında birçok şiiri tarihin zor zamanlarında zayi olup gitmekten koruduğu görülür. Büyük düşünür, Arap filolojisi alanında birçok eserlerin müellifidir. Bu eserlerinden birisi Edebu’l Kuttâb adlı kitabıdır ki, bu eser kâtip zümresinin rahatça faydalana bileceği bir kitap niteliğine haizdir. Eser Sûlî’nin özellikle divandaki yazışmalar konusunda maharet ve bilgilerini göstermesi açısından mühimdir. Sûli bu eseri uzun zaman çalıştığı kâtiplik alanındaki tecrübesine dayanarak yazmıştır.