Dobro jednostki dobrem społeczeństwa czy dobro społeczeństwa dobrem jednostki? George Berkeley i Adam Smith o postrzeganiu i moralności

Abstract

Artykuł podejmuje mniej znane rozważania George’a Berkeleya z zakresu myśli społecznej oraz Adama Smitha w obszarze epistemologii. Punkt wyjścia analizy stanowi omówienie podzielanych przez obu filozofów poglądów dotyczących natury postrzegania wzrokowego, w tym oceny wielkości i odległości. Wnioski na płaszczyźnie epistemologicznej doprowadziły obu myślicieli do rozważania problemów w filozofii społecznej, tj. roli bezstronnego widza, oceniającego z dystansu, oraz kwestii dobra wspólnego. Udzielane przez obu filozofów odpowiedzi w tym zakresie okazały się odmienne: dla Berkeleya altruizm i dążenie do pomyślności ogółu warunkuje szczęście jednostkowe; według Smitha do dobrobytu ogółu prowadzi realizowanie własnego interesu.