Disaster Victim Identification and the Practice in Turkey

Abstract

Büyük can kayıplarının meydana geldiği afetlerde en zorlu aşamalardan biri farklı disiplinlerden uzmanların katılımlarını gerektiren "afet kurbanlarının kimliklendirilmesi" sürecidir. Bu aşamada kimliklendirmede kesin sonuç veren altın standart yöntemlerin yanı sıra, karşılaştırma örnek havuzunu daraltan ve destekleyici yöntemler de kullanılır. Birincil kriterler olarak da adlandırılan altın standart üç yöntem, parmak izi incelemesi, dental analiz ve DNA analizidir. Herhangi birinden alınan pozitif sonuç kimliklendirme için yeterli olsa da afetin oluş şekli ve insan kalıntılarının içinde bulunduğu durum hangi yöntemin ön plana çıkacağını belirler. Maliyet ve uygulama kolaylığı açısından DNA analizleri, parmak izi incelemeleri ve dental analizlerden sonra tercih edilmesi gereken pahalı ve zahmetli bir yöntemdir. Ancak diğer yöntemlerin sonuç verebilmesi için de karşılaştırmada kullanılacak ölüm öncesi verilerin kayıtlarının düzenli tutuluyor olması gerekir. Bu nedenle bir ülkenin afet kurbanlarını kimliklendirme süreci açısından gelişmişliği ile süreçte DNA analizlerine başvurma oranı arasında ters bir ilişki olduğu söylenebilir. Ülkemizde parmak izi kayıtları ile ilgili sorunlar büyük ölçüde çözümlenmiş olsa da dental kayıtların tutulması ile ilgili halen sorunlar yaşanmaktadır. Bu gerçeklerden yola çıkarak, görev tanımı afet kurbanlarını kimliklendirme olan, farklı disiplinlerde uzmanların varlığını gerektiren ekiplerin kurulması ve ölüm öncesi kayıtlarla ilgili düzenlemelerin hayata geçirilmesi doğal afet ve terör olaylarının sıklıkla yaşandığı ülkemizde önemli bir önceliktir.

Depremlerde Afetzedeleri̇n Ki̇mli̇klendi̇ri̇lmesi̇ Çalişmalari

“…Afetzedelerin kimliklendirilmesi, yasal prosedürleri yerine getirmenin yanı sıra insan hakkıdır. Dini, etik, psikolojik, hukuki ve sosyal yönleri de olan bir gerekliliktir (Akıncıoğlu, Aslan ve Doğan, 2021;Canpolat ve Yükseloğlu, 2018;Kara, 2013;Uysal, 2014;Ünlütürk ve Atasoy, 2021). Kimlik tespitinin olabildiğince kısa sürede ve doğru olarak yapılmasının; uluslararası diplomatik ilişkiler, uluslararası alanda ülkenin prestiji ve kimlik tespitini yapanların yasal sorumlulukları yönlerinden de önemi bulunmaktadır (Canpolat ve Yükseloğlu, 2018;Kara, 2013).…”