Dış Politika Analizinde Karar Verme Süreci ve Karar Verme Modelleri

Abstract

Öz Dış Politika Analizi (DPA) alanında çalışmalar yapan araştırmacılar, karar alma sürecini etkiledikleri sürece bütün analiz düzeylerinden elde edilebilecek açıklayıcı değişkenlerden faydalanmaktadırlar. DPA'nın ilgi alanı başta devletler olmak üzere çeşitli coğrafyalarda karşımıza çıkan çeşitli aktörlerin birbirleriyle etkileşimini incelemek olarak tanımlanabilir. Bu bakış örgütleri, kurumları, partileri, kültürel oluşumları ve bunları oluşturan insanları odağa yerleştirmektedir. DPA bakımından bu etkileşimin en önemli unsuru olarak karar vericiler, başka bir ifadeyle bireyler, kabul edilmektedir. Ancak, söz konusu bireylerin rasyonel varsayılması, sosyal bağlam, inanç, algılama, istek gibi niteliklerin görmezden gelinerek mekanik bir sürece oturtulması sonucunu da beraberinde getirebilir. Bu sebepten bu çalışmada, birey odaklı analiz temele alınmakla beraber, sosyal yapıları da bir ölçüde analize dahil eden bir yaklaşım ortaya konmaya çalışılacak, dış politika kararlarının oluştuğu bürokratik süreçler de incelenerek kurumlar dışlanmayacaktır. Bu makalede, temel olarak birey, devlet, sistem olmak üzere üç analiz düzeyine değinildikten sonra, DPA'da Karar Verme Modelleri'ne ilişkin bir analiz ortaya koyulacaktır. Söz konusu inceleme, siyasal karar alma konusunda hangi modellerin geliştirildiğini ve hangi modelin uygulanabilir olup olmadığını çeşitli yönleriyle anlayabilmeyi amaçlamaktadır.