Diller O’nu Söyler: ‘Alî Çâvîş’in Üç Dilde Esmâ-i Hüsnâ’sı

Abstract

Klasik Türk edebiyatında Allah'a duyulan sevgi ve bağlılık; tevhîd, ilâhî, münâcât, esmâ-i hüsnâ gibi edebî türlerle ifade edilmiştir. Kur'ân-ı Kerîm'deki dört ayete atfen Allah'ın isimlerinin zarif bir ifadesi olarak "esmâ-i hüsnâ", kültür ve edebiyatımızda pek çok örneği, şerhi ve havassı bulunan bir türdür. Çalışmamız esnasında; 60 Arapça, 9 Farsça, 51 Türkçe olmak üzere 120 adet esmâ-i hüsnâ metni tespit edebildik. Ancak on dört asır boyunca, çeşitli dillerde kaleme alınmış, daha fazla sayıda esmâ-i hüsnâ metninin bulunması muhtemel ve tabiidir. Bu makalede, Alî Çâvîş tarafından Arapça, Farsça ve Türkçe olmak üzere üç dilde yazılan üç esmâ-i hüsnâ manzumesi tanıtılmış; Arapça ve Farsça esmâ-i hüsnâlar Türkçeye çevrilmiş, Türkçe esmâ-i hüsnâ metni ise Arap alfabesinden transksiyonlu olarak Latin harflerine aktarılmıştır. Üç dilde Allah'a yakaran Alî Çâvîş, eserini affına bir vesile kılmak isterken üç dilde esmâ-i hüsnâ yazmak suretiyle de bu türün özgün bir örneğini ortaya koymuştur.