Dilbilimsel karşılaştırma metodu ile çeviride eşdeğerlik sorunları: Çağrı filmi örneği

Abstract

Her çeviri, çevirmenin başka bir dildeki bilgi ve algısıyla şekillenen farklı bir yorumu temsil eder. Görsel veya işitsel bir eserin çevirisinde ise kaynak dildeki mesajın erek dile ne kadar doğru aktarılabildiği çok önemlidir. Çalışmada Çağrı adlı film model alınmak suretiyle dilbilimsel çeviri yöntemi çerçevesinde, iki dil arası eşdeğerlik sağlama sorunları ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, diller arası eşdeğerlik kavramını çeviri kuramları çerçevesinde irdelemek, dikkat çeken çeviri ve yorum sorunlarını belirlemektir. Bu amaçla ve İslamiyet’in doğuşunu konu alan ünlü “Çağrı” filminin Türkçe dublaj çevirisine odaklanarak eşdeğerlik sağlama stratejileri bağlamında çözüm önerileri sunulmaktadır. Kaynak dil İngilizcedeki kelime, cümle ya da anlamsal içeriklerin erek dil olarak Türkiye Türkçesine çevrilirken, aslına uygun çağrışımları içerip içermediği, çeviride anlam kayıpları, düz veya yan anlamsal ögelerin örtüşüp örtüşmediği, dilbilgisel ve morfolojik birimlerin karşılıklarının olup olmadığı gibi sorunsallar değerlendirilmiştir. Çalışma, doküman veri analizi modelini kullanan nitel bir yaklaşımı benimsemektedir. "Çağrı" filminin Türkçe versiyonu dilbilimsel karşılaştırma yöntemiyle, kelime, dil bilgisi, metinsel ve pragmatik boyutlardaki çeviri ve yorumları açısından incelenmiştir. Bu kapsamda, filmin İngilizce orijinal versiyonu ile Türkçesi dublajlı versiyonu dakika dakika karşılaştırmalı izlenmiş; erek dil Türkçede sözcüksel, dilbilgisel, metinsel ve anlamsal düzeyde eşdeğerlik ilkelerine tam uymayan kesitler sırayla tespit edilmiştir. Tespit edilen eşdeğerlik sorunları tablolar halinde ilgili düzeyler halinde sıralanmıştır. Ardından, çeviribilimde sunulan yaklaşımlar bağlamında eşdeğerlik sağlanabilmesi için çözüm önerileri sunulmuştur.