Цифровые компетенции, предполагающие ответственное и критическое использование инфор- мационных и коммуникационных технологий в различных сферах нашей жизни, сегодня являются одной из ключевых компетенций XXI века. В условиях продолжающейся цифровой революции их значение в различных областях образования также растет. Существует множество исследований, посвященных проблеме цифровых навыков в системе высшего образования, от их анализа и диагностики до инструментов для их развития. Однако единой концепции или консенсуса отно- сительно того, как их оценивать, не существует, поскольку инструментов оценки столько же, сколько моделей и определений самого термина. Данная статья представляет собой систематический литературный обзор, направленный на выявление исследований, связанных с цифровой компетентностью студентов высших учебных заведений. Результатом поиска стало 625 статей, опубликованных в наукометрических базах Scopus и Web of Science за последние пять лет. После применения критериев качества, включения и исключения было отобрано 38 работ, которые были детально проанализированы, и окончательные выводы были структурированы в соответствии с системой цифровых компетенций. Результаты показывают, что уровень цифровых компетенций студентов вузов является умеренным, и выделяют аспекты, требующие улучшения, которые следует учитывать при прове- дении будущих исследований. Также был сделан вывод, что, хотя инструменты оценки цифровых компетенций студентов имеют много общего, их различия отвечают разным исследовательским целям, которые также важно учитывать. Эта статья может представлять интерес для ученых, преподавателей, высшего руководства вузов и иных лиц, заинтересованных во внедрении новых образовательных технологий в процессы обучения в соответствии со сложными требованиями цифрового общества и рынка труда. Ключевые слова: высшее образование, студенты, цифровые компетенции, цифровая грамот- ность, цифровые навыки, цифровизация образования, систематический обзор.
Біздің өміріміздің әртүрлі салаларында ақпараттық және коммуникациялық технологияларды жауапкершілікпен және сыни пайдалануды көздейтін цифрлық құзыреттер бүгінде ХХІ ғасырдың негізгі құзыреттерінің бірі болып табылады. Үздіксіз цифрлық революция жағдайында олардың білім берудің әртүрлі салаларындағы маңызы да артып келеді. Жоғары білім беру жүйесіндегі цифрлық дағдылар мәселесіне, оларды талдау мен диагностикалаудан бастап, оларды дамыту құралдарына дейін көптеген зерттеулер бар. Алайда, оларды қалай бағалау керектігі туралы бірыңғай тұжырым- дама немесе консенсус жоқ, өйткені бағалау құралдары терминнің модельдері мен анықтамаларымен бірдей. Бұл мақала жоғары оқу орындары студенттерінің цифрлық құзыреттілігіне байланысты зерт- теулерді анықтауға бағытталған жүйелі әдеби шолу болып табылады. Іздеудің нәтижесі соңғы бес жылда Scopus және Web of Science ғылыми-метрикалық базаларында жарияланған 625 мақала болды. Сапа, қосу және алып тастау критерийлерін қолданғаннан кейін 38 жұмыс таңдалды, олар егжей- тегжейлі талданды және қорытынды тұжырымдар цифрлық құзыреттілік жүйесіне сәйкес құры- лымдалды. Нәтижелер жоғары оқу орындары студенттерінің цифрлық құзыреттілік деңгейі қалыпты екенін көрсетеді және болашақ зерттеулерді жүргізу кезінде ескерілетін жақсартуды қажет ететін аспектілерді көрсетеді. Сондай-ақ, студенттердің цифрлық құзыреттіліктерін бағалау құралдарының көптеген ұқсастықтары болғанымен, олардың айырмашылықтары әртүрлі зерттеу мақсаттарына жауап береді, оларды ескеру де маңызды деген қорытындыға келді. Бұл мақала цифрлық қоғам мен еңбек нарығының күрделі талаптарына сәйкес оқу процестеріне жаңа білім беру технологияларын енгізуге мүдделі ғалымдар, оқытушылар, жоғары оқу орындары- ның жоғары басшылығы және басқа да тұлғалар үшін қызығушылық тудыруы мүмкін. Түйін сөздер: жоғары білім, студенттер, цифрлық құзыреттер, цифрлық сауаттылық, цифрлық дағдылар, білім беруді цифрландыру, жүйелі шолу.
Digital competencies, which involve the responsible and critical use of information and communication technologies in various areas of our lives, are today one of the critical competencies of the 21st century. With the ongoing digital revolution, their importance in various fields of education is also growing. There is much research on the issue of digital skills in higher education, from their analysis and diagnosis to tools for their development. However, there is only one concept or consensus on assessing them since there are as many assessment tools as there are models and definitions of the term itself. This article is a systematic literature review aimed at identifying studies related to the digital competence of higher education students. The search resulted in 625 articles published in the scientometric databases Scopus and Web of Science over the past five years. After applying quality, inclusion, and exclusion criteria, 38 papers were selected analyzed in detail, and the final findings were structured according to the digital competency framework. The results show that university students' digital competencies are moderate and highlight areas for improvement that should be considered in future research. It was also concluded that although the tools for assessing students' digital competencies have many similarities, their differences correspond to different research purposes, which are also essential to consider. This article may interest scientists, teachers, senior management of universities, and other persons interested in introducing new educational technologies into learning processes to the complex requirements of the digital society and the labor market. Keywords: higher education, students, digital competencies, digital literacy, digital skills, digitalization of education, systematic review.
