Deneysel Araştırma Tasarımı ve Pazarlama Araştırmalarında Deneysel Araştırma Tasarımı Kullanan Yayınların İncelenmesi

Abstract

Korelasyonel araştırmalarla değişkenler arasındaki ilişkiyi gösterebilmek mümkün olmakla birlikte bu ilişki nedensel değildir. Deneysel araştırmalar ise değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkisini gösterebilmeleri açısından sosyal bilimler dahil tüm bilimsel araştırmalar için altın standart kabul edilmektedir. Bu araştırmanın amacı deneysel tasarım yöntemi kullanımında dikkat edilmesi gereken noktaları incelemek ve ulusal literatürde deneysel araştırma yöntemi kullanılarak yapılan makaleleri inceleyerek bir değerlendirmesini yapmaktır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle deneysel yöntem kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalara değinilmiş ardından da ULAKBİM TR dizinde taranan yayınlar arasından deney yöntemini kullanan makaleler tespit edilmiş ve 1) deney sayısı, 2) kullanılan manipülasyon çeşidi, 3) manipülasyon kontrolü kullanılıp kullanılmaması, 4) bağımlı değişken/lerin ölçüm şekli, 5) tek değişkenli ya da çok değişkenli tasarım (faktöriyel tasarım) kullanımı, 6) katılımcıların gruplara atanması (gruplar içi, gruplar arası ya da karma), 7) kontrol grubu kullanılıp kullanılmaması, 8) ön test-son test ya da sadece son test kullanımı, 9) saha ya da laboratuvar deneyi kullanımı ve 10) katılımcılar ve katılımcılara teşvik sunulup sunulmadığı açılarından kodlanmış ve incelenmişlerdir. Buna göre, deneysel yöntem kullandığı tespit edilen 41 makalenin çoğunluğunda tek deneysel çalışmanın kullanıldığı, çoğunlukla çevresel ve talimatsal manipülasyonlara yer verildiği, katılımcıların deney gruplarına gruplar arası olarak atandığı ve laboratuvar deneylerinin kullanıldığı tespit edilmiştir.

Turizm Araştırmalarında Nedensellik: Q1 Dergilerde Deneysel Tasarımın Kullanımına Yönelik Bir İnceleme

“…Sosyal bilimlerdeki pek çok alanda uzun yıllardır yaygın olarak kullanılan deneysel araştırma desenlerine turizm araştırmalarında daha az başvurulmaktadır. Deneysel tasarım, dışsal etkileri en aza indirmedeki gücünden dolayı psikoloji, sosyal psikoloji, eğitim, davranışsal ekonomi, pazarlama gibi alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır (Oh, Kim ve Shin, 2004;Sığırcı, 2023). Turizm alanında ise nicel yaklaşımla gerçekleştirilen bilimsel çalışmalarda, tarama yöntemlerinin hâkim olduğu ve deneysel tasarımın niş olarak kaldığı anlaşılmaktadır (Dolnicar ve Ring, 2014;Line ve Runyan, 2012).…”