De rampzalige invloed van Ronald Dworkin op het Nederlandse euthanasierecht

Abstract

Ronald Dworkin was een van de belangrijkste rechtsfilosofen van zijn tijd. Zijn opvattingen over rechten en beginselen, constructieve interpretatie, integriteit en gelijkwaardigheid hebben nog steeds een grote invloed op rechtsfilosofen en juristen. Dat is volkomen terecht, ook al hoef je het niet op alle punten met hem eens te zijn. Het zou ook wonderlijk zijn als een rechtsfilosoof alleen maar juiste antwoorden heeft gegeven op de moeilijke rechtsvragen waarmee we nog steeds worstelen. Recht is een argumentatieve praktijk en de rechtsfilosofie is dat ook. De opvattingen van Dworkin moeten daarom, geheel volgens zijn eigen principes, kritisch worden getoetst om te onderzoeken of ze wel juist zijn (dat geldt natuurlijk ook voor wat hierna volgt). In deze bijdrage wil ik onderzoeken of de opvattingen van Dworkin over euthanasie en dementie juist zijn, vooral omdat ze zo'n grote invloed hebben op het euthanasierecht in Nederland. Zijn opvattingen zouden wel eens beslissend kunnen zijn in de zaak van de verpleeghuisarts die het leven van een patiënte met dementie beëindigde, waarover de Hoge Raad binnenkort uitspraak doet. In zijn opvattingen over euthanasie gaat Dworkin ervan uit dat ieder mens twee soorten belangen heeft: ervaringsbelangen (experiental interests) en kritische belangen (critical interests). 1 De ervaringsbelangen betreffen positieve ervaringen in allerlei varianten, van platvloerse spelletjes tot poëzie. De kritische belangen zijn gebaseerd op de waarden die mensen met hun verstandelijke vermogens aan hun leven toekennen. In ieder mens zit een genotselement en een rationeel element en die twee samen bepalen wat de waarde van zijn of haar leven is. Het rationele element is volgens Dworkin de beslissende instantie, omdat een mens met zijn rationele vermogens kan beoordelen wat hij of zij waardevol vindt en kan aangeven welke vormen van genot hij of zij wil ondergaan. Rationele keuzen zijn de uitdrukking van de autonomie van een persoon en persoonlijke waarden geven integriteit aan iemands leven als coherente eenheid. Met je rationele vermogens kun je ook bepalen wanneer je het leven niet meer waardevol vindt en daarom niet meer verder wilt leven. Er is een punt waarop ik het niet helemaal eens ben met Dworkin: zijn opvatting over euthanasie bij dementie. 2 Op zich vind ik zijn opvatting als persoonlijke filosofie volstrekt respectabel. Als je zelf echt in zijn filosofie gelooft, heb je het vol

Euthanasia in advanced dementia; the view of the general practitioners in the Netherlands on a vignette case along the juridical and ethical dispute

“…According to legal philosopher Rozemond, this shows an overestimation of rational faculties of the human mind [26]. Rozemond doubts whether the previous competent self legally can prevail over the present, more or less incompetent self, commonly known as the "then-self-versus now-self " problem.…”

Title Euthanasia in advanced Dementia; the view of the GPs in the Netherlands on a vignette case along the juridical and ethical dispute . A survey among Dutch general practitioners

“…[23] According to legal philosopher Rozemond this shows an overestimation of rational faculties of the human mind. [24] Rozemond doubts whether the previous competent self legally can prevail over the present, more or less incompetent self, commonly known as the "then-self-versus now-self" problem. In his reasoning it is a misconception that a loss of memory in dementia necessarily results in a diminished sense of self.…”