De bijdrage van buitenlanders aan de geschiedschrijving over de economische ontwikkeling in Nederland in de negentiende eeuw

Abstract

Welke bijdrage is er door buitenlanders in de laatste honderd jaar geleverd aan de historiografie over de Nederlandse economische ontwikkeling in de negentiende eeuw? Alvorens deze vraag te beantwoorden is het zinvol de begrippen 'buitenlandse bijdrage' en 'economische ontwikkeling' nader aan te duiden. Wat het eerste punt betreft merken wij op dat bijdragen van buitenlanders op een directe en op een indirecte wijze het geschiedbeeld kunnen beïnvloeden. Direct, indien publikaties van buitenlanders aspecten van het hierboven omschreven onderwerp behandelen; indirect, als buitenlandse bijdragen-die op zich niets met het onderwerp van doen hoeven te hebben-theorieën ontvouwen, methoden ontwikkelen of begrippen introduceren die een duidelijk aanwijsbaar effect hebben gehad op 'Nederlands' onderzoek. Wat het tweede punt betreft, de economische ontwikkeling, valt ons op dat aan dit begrip in de literatuur zeer uiteenlopende betekenissen worden gegeven. Wij zullen het begrip economische ontwikkeling in zeer ruime en neutrale zin interpreteren en daaronder verstaan de veranderingen die zich voordeden a) binnen de verschillende sectoren van voortbrenging en b) in de onderlinge verhouding tussen de sectoren 1. 1. Vergelijk E.J. Fischer, 'De geschiedschrijving over de Nederlandse industrialisatie', in: W.W. Mijnhardt, ed., Kantelend geschiedbeeld. De Nederlandse historiografie na 1945 (Utrecht-Antwerpen, 1983). Als indicatoren zouden kunnen worden gebruikt de bijdrage die de diverse sectoren leverden aan het Nationaal Inkomen of het aantal beroepsbeoefenaren dat in de verschillende sectoren werkzaam was.