Czy natura człowieka może być podstawą praw człowieka? Ujęcie analityczne

Abstract

AbstraktCelem artykułu jest zbadanie, czy fundamentem praw człowieka może być natura czło-wieka. W tym celu w pierwszej części rozważane jest pojęcie natury obiektu. Autor rozważa trzy rozumienia pojęcia "natura X-a": (1) zbiór koniecznych (lub istotowych) właściwości wszystkich X-ów, (2) ideał lub wzorzec, do którego X-y mogą lub powinny dążyć, oraz (3) statystycznie przeważająca tendencja (lub tendencje) charakteryzująca X-y jako gatunek, choć nie zawsze charakteryzująca każdy egzemplarz X-a. Rozważane jest również ujęcie J. Wróblewskiego, w którym wyróżnia się naturę faktyczną, etyczną i logiczną. Te pojęcia są następnie analizowane, szczególnie pod kątem tego, czy mają charakter opisowy lub normatywny. W drugiej części pracy każde z ujęć natury zostaje zaaplikowane do rozważań nad naturą człowieka. Przebadane zostaje to, czy poszczególne ujęcia natury człowieka mogą stanowić fundament praw człowieka. Następnie autor rozważa pojęcie godności człowieka oraz relację, w jakiej pojęcie to pozostaje do pojęcia natury człowieka. Na koniec przedstawiona zostaje odpowiedź na pytanie, czy z poszczególnych rozumień natury człowieka mogą w jakiś sposób wynikać prawa człowieka.