Cumhuriyetin Kuruluşundan Bugüne Türkiye’de Dış Borçlanma

Abstract

Günümüzde devlet borçları, ulaştığı boyut sebebiyle kamu maliyesi disiplinin önemli ve sıklıkla tartışılan konularından birisini oluşturmaktadır. Borçlanma hem gelişmiş hem de az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin başvurduğu önemli bir finansman kaynağıdır. Devlet borçlarının temel nedenlerinin başında kamu harcamalarının finanse edilmesi gelmektedir. Borçlanmanın temel amacı, mali (fiskal) olsa da geçmişten günümüze ülkelerin çeşitli amaçlarla borçlanmaya başvurdukları görülmektedir. Bu bağlamda borçlanmanın, ülkeyi hem krize sürükleme hem de içinde bulunduğu krizden çıkarma potansiyeline sahip olduğu ifade edilebilir. Literatürde devlet borçları çeşitli şekillerde sınıflandırılmaktadır. Kaynakları bakımından yapılan sınıflandırmaya göre borçlar, iç ve dış borçlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Dış borç, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin en önemli problemlerinden birini oluşturmaktadır. Çalışmada ilk olarak devlet borçları kavramı açıklanmış ve devlet borçlarına ilişkin teorik yaklaşımlar ele alınmıştır. Daha sonra dış borç kavramı incelenmiş, sebepleri ve çeşitleriyle birlikte irdelenmiştir. Sonraki bölümde Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze Türkiye’de dış borçların nasıl bir seyir izlediği analiz edilmiştir. Türkiye’de dış borçlar tarihsel bir süreç içinde beş farklı döneme ayrılarak ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmiştir. Çalışmada Türkiye’nin dış borçları hem miktarı hem de kompozisyonu dönemlerin değişen koşullarına bağlı olarak incelenmiştir. 1990’lı yıllardan itibaren Türkiye’de kamu borçlarının finansmanında iç borçlara daha fazla başvurulmaya başlandığı ve 1990’lı yıların sonu itibariyle toplam dış borç stoku içinde özel sektör tarafından gerçekleşen borçlanmaların artmakta olduğu görülmektedir. Bu bağlamda zamanla Türkiye’nin borç yapısında bir dönüşüm yaşandığı söylenebilir.