Cultural Heritage Collections as Data

Abstract

Amaç: Günümüzde dijital insani bilimler araştırmalarında kullanılan ana veri/bilgi kaynakları dijital ortama aktarılmış çözünürlüğü yüksek belgeler ve verilerden oluşan koleksiyonlar ile bu koleksiyonlara ait makinece okunabilir ve işlem yapılabilir üstverilerdir. Bu araştırmanın amacı dijital insani bilimler araştırmacılarının “veri olarak koleksiyonlara” yönelik ihtiyaç ve beklentilerini ve kültürel bellek kurumlarının bu ihtiyaç ve beklentileri ne ölçüde karşıladıklarını saptamaktır.
 Yöntem: Araştırma kapsamında nitel yöntemler kullanılmış, 10 dijital insani bilimler araştırmacısı ve 16 kültürel bellek kurumu temsilcisi ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmacılara 20, kurum temsilcilerine 23 soru sorulmuş, tüm görüşme kayıtları çözümlenmiş (transkribe edilmiş) ve MaxQDA nitel veri analiz yazılımı aracılığıyla görüşme kayıtlarının içerik analizi yapılmıştır.
 Bulgular: Araştırmacılar koleksiyonlara makinece okunabilir ve işlem yapılabilir formatlarda veri setleri halinde erişmeye ihtiyaç duymaktadırlar. Protokol karşılığında veya talep olduğunda koleksiyonlarını bu şekilde paylaşabilecek az sayıda kurum olsa da henüz hiçbir kurum makinece okunabilir formatlarda ve bilişimsel erişime uygun biçimde dijital koleksiyonlarını hizmete açmamıştır. Kurumların koleksiyonlarını dönüştürmek için nitelikli personele, bütçeye, teknik altyapıya, yönetim desteğine, işbirliğine, zamana ve konuya ilişkin bir rehbere ihtiyaçları bulunmaktadır.
 Sonuç: Kurumlar, üstverileri düzenlemek, koleksiyonları dijitalleştirmek ve bu koleksiyonları veri olarak koleksiyon yaklaşımına uygun olarak araştırmacıların erişimine açmak için bu konuda farkındalık oluşturmalı, teknik, idari ve maddi yönlerden desteklenmeli ve nitelikli personel yetiştirmelidir.
 Özgünlük: Bu çalışma hem araştırmacıların hem de kültürel bellek kurumlarının bakış açılarından Türkiye’de veri olarak koleksiyonlar hizmetine yönelik gereksinimleri, beklentileri ve engelleri saptayan ilk araştırmadır.