COVİD-19 Sürecinin Bazı Makroekonomik Değişkenlerin Oynaklıkları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

Abstract

Bu çalışmada Covid-19 pandemi sürecinin Türkiye’ de seçilen bazı ekonomik değişkenlerin oynaklıkları üzerindeki etkileri vektör otoregresyon (VAR) modeli ile incelenmiştir. Bu amaçla 2020:03-2022:08 dönemi için BIST100 fiyat endeksi, döviz kuru, ham petrol fiyat endeksi, Covid-19 ölüm ve vaka sayıları kullanılmıştır. Ekonomik değişkenlerin oynaklıkları GARCH türü modellerin koşullu değişen varyansları ile elde edilmiştir. BIST100 fiyat endeksi için ARMA(1,1)-EGARCH(1,1), döviz kuru oynaklığı için ARMA(1,1)-GARCH(1,1), ham petrol fiyat endeksi oynaklığı için AR(1)-GARCH(1,1) modeli en uygun model olarak belirlenmiştir. VAR modeli etki-tepki analizi ve varyans ayrıştırma analizi sonuçları Covid-19 sürecinin söz konusu ekonomik değişkenlerin oynaklıkları üzerindeki etkilerini destekleyici bulgular sunmuştur. VAR modeli Granger nedensellik testi ise, döviz kuru oynaklığı, Covid-19 ölüm sayıları ve Covid-19 vaka sayılarından BIST100 fiyat endeksi oynaklığına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi göstermiştir.

Investigation of the Relationship Between Selected Macroeconomic Variables Before and During Covid 19

“…Uzun vadede döviz kurları ile enflasyon oranları arasında ve faiz oranları ile döviz kurları arasında pozitif ilişki; borsa endeksi ile döviz kurları arasında ise negatif ilişki olduğu gözlemlenmiştir. Türkyılmaz (2022), COVID-19 döneminde bazı makroekonomik değişkenlerin volatilitedeki etkilerini Mart 2020 ile Ağustos 2022 dönemi için GARCH modellerle incelemiştir. Çalışmada döviz kurları volatilitesi, pandemideki vaka ve ölü sayılarından BIST100 Endeksi volatilitesine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.…”

“…(2021), COVID-19 öncesi ve dönemini aylık verilerle incelemiştir. Türkyılmaz (2022), ise sadece COVID-19 dönemini incelemiştir. Bu çalışmada literatürden farklı olarak makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki COVID-19 öncesi ve dönemi için geniş bir süreçte, Mishra ve Mishra'nın (2022) belirttiği gibi daha iyi ampirik sonuçlar verebilen yüksek frekanslı günlük verilerle, daha fazla değişken/gözlem sayısı kullanılarak incelenmiştir.…”