COVID-19 Haberi Çevirisinde Stratejiler: Guardian/Diken Örneklemi

Abstract

Covid-19 pandemisi sırasında halkın bilgilendirilmesi konusunda çevrimiçi haber portallarına büyük görevler düşmüş, dünyadaki gelişmelerin farklı dil topluluklarına aktarılması haber çevirisi aracılığıyla gerçekleşmiştir. Öte yandan, pandeminin ve pandemiyle ilgili yapılan bilimsel araştırmaların hızlı seyri, nihayetinde tıp bilgisi sınırlı olan gazeteci ve çevirmenleri terminoloji ve dil kullanımı açısından zorlamıştır. Bu makalede İngilizce 10 Covid haber metniyle bunların Türkçe çevirisi karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Erek metinler 2020-2022 yıllarında çevrimiçi gazete Diken’de yayınlanan derleme-çeviriler arasından seçilmiştir, kaynak metinler de bunların The Guardian’dan alınmış İngilizce asıllarıdır. Çalışma için oluşturulan 11408 sözcüklük bütünce açımlama ve yeniden bağlama oturtma gibi bilimsel/teknik metin üretimi açısından incelenmiştir. Covid'e özgü tıp terimleri, söz öbekleri ve halk sağlığı uzmanlarından alıntılar içeren kaynak metinlerin, diliçi çeviriyi de içeren bir popülerleştirme (Myers 2003) sürecinin sonucunda oluşturulduğu söylenebilir. Bu durumda dillerarası çeviri süreci ikinci bir popülerleştirmeye işaret eder ve bu çerçevede en sık kullanılan stratejilerden biri sadeleştirmedir (Liao 2016). Araştırmaya dahil edilen metinlerin hepsinin kısaltılarak çevrildiği (toplam 8280 sözcükten 3128 sözcüğe), ayrıca erek bağlamla ilgili bilgi ekleme gibi başka derleme-çeviri (Schäffner 2012) uygulamaları kullanıldığı gözlemlenmiştir. Dolayısıyla çalışma kapsamında hem kaynak metinler hem de erek metinler bilimin popülerleştirilmesi açısından karşılaştırmalı olarak çözümlenmiş, açımlama ve yeniden bağlama oturtma stratejilerine örnekler verilmiştir. Kaynak taraması Çeviribilim’de haber çevirisi, bilim metinleri çevirisi ve bilimin popülerleştirilmesi alanlarını kapsamıştır.