Comparative characteristics of South Caucasian ethno-politicalconflicts (1990–2020)

Abstract

Հարավկովկասյան էթնոքաղաքական հակամարտությունների համեմատական վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ դրանք ունեն որոշակի առանձնահատկություններ ու ընդհանրություններ, ինչը կարևոր է Լեռնային Ղարաբաղի (ԼՂ), Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի հիմնախնդիրների ծագումնաբանությունը, պատմությունն ու ժամանակագրությունը լուսաբանելու և այդ էթնոքաղաքական հակամարտությունների հանգուցալուծման ուղիները բացահայտելու համար: Այս երեք հակամարտությունները մնում են չլուծված՝ դառնալով գերտերությունների ձեռքում գործիք՝ իրենց աշխարհաքաղաքական շահերի սպասարկման համար։ Փորձը ցույց է տալիս, որ Հարավային Կովկասում տևական խաղաղության հաստատման համար անհրաժեշտ է միջնորդ պետությունների հավասարակշռված կազմ՝ անկանխակալ և արդարացի լուծումների ձևավորման համար, բախումներին ներգրավված բոլոր կողմերի լիարժեք մասնակցություն, նրանց կառուցողական ու նախաձեռնող գործունեություն, ինչպես նաև՝ բոլոր դերակատարների՝ առկա խնդիրները գործակցությամբ լուծելու մղում: Նման պայմանների անհնարինության պարագայում հարկավոր է անդրադառնալ միջազգային իրավունքի նորմերին՝ հստակեցնելով հարձակվողի, պատերազմի օրենքներ խախտող պետությունների և խաղաղ բնակչության դեմ բռնություններ կազմակերպողների պատասխանատվությունը։ Անհրաժեշտ է նաև տարբերակել ԼՂ հակամարտությունը մյուս էթնիկ խնդիրներից Հարավային Կովկասում, քանի որ վերջիններիս դեպքում առկա է քաղաքական ու տարածքային բաղադրիչը, և չկա այն հստակ միջազգային իրավական հիմքը, որը կապացուցի տվյալ էթնիկ խմբի գոյությանը սպառնացող վտանգը: Сравнительный анализ этнополитических конфликтов Южного Кавказа показывает, что они имеют определенные различия и общие черты, что важно для объяснения генезиса, истории и хронологии проблем Нагорного Карабаха, Абхазии и Южной Осетии и выявления путей их разрешения. По сей день эти три конфликта остаются неразрешенными, став инструментом в руках сверхдержав, служащим их геополитическим интересам. Опыт показывает, что для установления прочного мира на Южном Кавказе необходим сбалансированный состав государств-посредников, для формирования беспристрастных и справедливых решений, полноценное участие всех сторон, вовлеченных в конфликты, их конструктивное и активное взаимодействие, а также стремление всех акторов решить существующие проблемы посредством сотрудничества. В случае невозможности таких условий необходимо обратиться к нормам международного права, разъясняющим ответственность государств-агрессоров, нарушающих законы войны и организующих насилие против гражданского населения. Также необходимо отличать Нагорно-Карабахский конфликт от других этнических проблем на Южном Кавказе, поскольку в случае последних присутствуют политическая и территориальная составляющая, а четкая международно-правовая база, которая бы доказывала угрозу существованию данного этноса, отсутствует.