COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ ve AHP ile ARICILIK FAALİYET ALANLARI İÇİN ARAZİ UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ: BİTLİS/TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Abstract

Arıcılık, biyoçeşitliliğe katkı sunarak kırsal kalkınmaya sağladığı destekten ötürü ön plana çıkan bir faaliyet türüdür. Arıcılıktan elde edilecek verimin arttırılabilmesi ve sürdürülebilirlik için bu faaliyet türünün yapılabileceği optimum alanların belirlenmesi gerekmektedir. Yapılan bu çalışmada Bitlis ilinde uzaktan algılama, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri kullanılarak arıcılık için bir yer seçimi değerlendirme modeli önerilmektedir. Çalışmanın amacı yerel arıcılık faaliyetleri ile uğraşan uzman kişilerin yanı sıra literatür verilerini de dikkate alan çok kriterli değerlendirmeye dayalı mekânsal bir karar destek sistemi oluşturmaktır. Çalışma ile Bitlis ili için arıcılığın yapılabileceği optimum alanlar belirlenmiştir. Çalışmada 11 kriter (74 alt kriter) belirlenmiştir. Arıcılık faaliyetlerini olumsuz etkileyeceği için 7 alt kriter ise sınırlandırıcı olarak değerlendirilmiştir. Çalışmada arazi kullanımı/örtüsü, akarsulara mesafe, ortalama sıcaklık (Mayıs-Ağustos), NDVI, rüzgar hızı (Mayıs-Ağustos), bakı, yükseklik, yağış (Mayıs-Ağustos), eğim, yola uzaklık ve elektrik hatlarına uzaklık kriterleri kullanılmıştır ve bu kriterlere ait tematik haritalar oluşturulmuştur. Değerlendirme kriterlerinin ağırlıklarının hesaplanmasında AHP yöntemi kullanılmıştır ve CBS ortamında ağırlıklı çakıştırma yöntemi ile arazi uygunluk haritası elde edilmiştir. Arazi uygunluk haritasında arıcılığın yapılabileceği çok uygun ve uygun alanların sırasıyla 91760.58 ha ve 113624.91 ha, yüzey alanlarına sahip olduğu belirlenmiştir. Oluşturulan uygunluk haritasında şehrin güney bölgelerinin (Hizan, Merkez, Mutki, Tatvan), kuzey alanlara (Adilcevaz, Ahlat) göre arıcılık faaliyetlerinin yapılabilmesi açısından çok daha uygun olduğu görülmektedir. Bu çalışma, arıcılık faaliyetleri ile uğraşan insanların haricinde sürdürülebilir tarım ve hayvancılık stratejilerinin oluşturulmasında, karar vericiler için de önemli bir kılavuz olacaktır.