Çocuk Kütüphanelerinde Yaşam Becerileri Geliştirmek: Bir Kütüphane Programı Modeli

Abstract

Amaç: Erken çocukluk (0-8 yaş arası), yaşamın en kritik dönemlerinden biridir. Çocuklar doğdukları andan itibaren maruz kaldıkları uyaranları içselleştirmeleri ve öğrenme yoluyla kalıcı hâle getirmeleri için ailelerinden, okul öncesi kurumlardan ya da okul dışı eğitim/yaşam merkezlerinden destek almaktadırlar. Kütüphaneler sözü edilen merkezlerin en önemlilerinden birisidir. Çocuk kütüphaneleri, özel bir kullanıcı grubu olan çocuklara hizmet verirken “çocuğa görelik”, “fırsat eşitliği”, “gelişim dönem özelliklerini bilme”, “erken müdahale” ve “yaşam becerileri” gibi önemli konuları kapsamak durumundadır. Bunun için de çocukların yaşına, gelişim düzeyine, kuşak özelliğine, bireysel farklılıklarına, özel gereksinimlerine ve desteklenmesi gereken yönlerine uygun eğitim programlarının geliştirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı çocuk kütüphanelerinde yaşam becerilerinin oluşturulması ve desteklenmesi için geliştirilmiş ve özgün etkinliklerin bir plan dâhilinde okul öncesi dönemdeki çocuklar tarafından deneyimlenmesini sağlayan bir eğitim programı oluşturmaktır. 
 Yöntem: Çalışma belirli aşamalara dayalıdır. İlk aşama olan tasarım sürecinde literatür taraması, farklı kütüphane programlarına dair uygulama örneklerine ulaşılması ve çocukların evrensel gelişimsel dönem ihtiyaçlarının birlikte ele alınıp harmanlanması sağlanmıştır. İkinci aşamada özgün etkinlikler, hikâyeler, içerikler ve materyaller oluşturulmuştur. Son aşamada ise ölçme ve değerlendirmenin yapılma şekli belirlenmiştir. 
 Bulgular: Programın 24 oyun etkinliği, 24 hikâye ve 24 kukla tiyatrosundan oluşan içeriğinin uygulama planı yapılmış ve oluşturulan program alan uzmanlarının görüşüne sunulmuştur. Uzmanlardan gelen dönütler doğrultusunda yapılan düzenlemelerin ardından programa son hâli verilerek uygulamaya hazır duruma getirilmiştir. 
 Sonuç: Üç farklı modül hâlinde geliştirilen kütüphane programı modeli, alan uzmanlarının görüşleri ile son şeklini almıştır. Kütüphane programı bu hâliyle yaşam becerilerinin çocuk kütüphanelerinde bir program dahilinde geliştirilmesine olanak sağlayacak niteliktedir. 
 Özgünlük: Çocuk Kütüphaneleri Yaşam Becerileri Geliştirme Programı’nın ilerleyen dönemde, yaşam kalitesini arttırması, bilgi okuryazarlığı becerilerine ve yaşam boyu öğrenme sürecine zemin hazırlaması amacıyla çocuk kütüphanelerinde kullanılması, sürekliliğinin sağlanması hedeflenmektedir. Kuramsal nitelikteki bu çalışmanın alana özgün bir katkı sağlayacağı öngörülmekte ve bulguların konu ile ilgili çalışan farklı alanlardaki akademisyenlerin yeni çalışmalar yapmasına olanak sağlayan yönü ile alanı zenginleştireceği düşünülmektedir.