Büyük Veri ve Gazetecilik: Veri Gazeteciliği Demokrasi, Katılım ve Gazeteciliğe Dair Anlayışımızı Nasıl Dönüştürebilir?

Abstract

Türkçede yeni gelişmekte olan bu alandaki kuramsal tartışmayı besleyecek bir başlangıç çalışması olma amacındadır.

Türkiye Örnekleminde Veri Gazeteciliği Uygulamaları ve Demokrasi İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirm

“…sorularına yanıt aranmaktadır. Literatürde veri gazeteciliğinin demokrasi ile bağlantısının genellikle ifade özgürlüğü, şeffaflık, hesap sorabilirlik, katılımcılık, etkileşimlilik ve eşitlik özellikleri üzerinden kurulduğu (Erkmen, 2018) görülmektedir. Bu sürece dâhil olan kişilerden de çoklu ortama hâkim ve içeriği farklı kaynaklardan derleyerek zenginleştirebilecek ve toplulukları haber süreçlerine dâhil edebilecek yetkinlikte (Doğu, 2015) dijital bekçi köpekleri olarak hesap soran bir gazetecilik pratiği icra etmeleri beklenmektedir.…”

“…Görüşmeler, beş ana temada toplanmış açık uçlu sorulardan oluşmuştur. Güncel veri gazeteciliği literatüründen (Boyles, & Meyer, 2016;Doğu, 2015;Erkmen, 2018; ve günümüz veri gazeteciliği pratiklerinden yola çıkarak oluşturulan bu temalar veri gazeteciliğine dair altyapı, beceri, süreç ve etkileşim aşamalarını irdelemektedir. Ayrıca yarı yapılandırılmış görüşme tasarımı ve açık uçlu sorular da, katılımcıların tartışılan temaya dair farklı perspektiflerini anlamak için elverişlidir (Karlsen, & Stavelin, 2014).…”

“…Veri gazeteciliğiyle demokrasinin ilişkisini dört temel boyutta incelemek mümkündür: Açık veri, şeffaflık ve hesap sorulabilirlik, nesnellik ve gazeteci özerkliği ile katılım ve etkileşim (Erkmen, 2018). Katılımcılara bu boyutlarla ilgili sorular yönlendirilmiş, hem sürecin nasıl işlediği hem de yaptıkları veri haberleriyle bu boyutlara katkı sunmak noktasındaki rollerine dair algıları anlaşılmaya çalışılmıştır.…”

“…Şüpheciler olarak niteleyebileceğimiz ilk grup, aslen ekonomik piyasalarda herkes tarafından bilinmediği için sağlıklı bir rekabet ortamı oluşmasını engelleyen ve piyasa şartlarını bozan bilgilerden bahsederken kullanılan bilgi asimetrisi kavramına göndermeyle, bilginin üretildiği kadar hızlı işlenememesi yüzünden herkesin büyük veriden eşit biçimde faydalanamayacağını öne sürerler. Destekçiler olarak niteleyebileceğimiz ikinci grup ise, büyük verinin dünya meselelerine dair anlayış ve algımızı geliştirme potansiyeline vurgu yapmaktadır (Erkmen, 2018). Büyük verinin hâkimiyetindeki dijital çağda, hakikatötesi, yalan haber, yankı odası vb.…”

“…Bilimsel gazetecilik yaklaşımından bilimsel nesnellik vurgusunu ve veri analizi kullanmasını, bilgisayar destekli gazetecilikten de veri tabanları ve hesap tablolarının kullanımını ödünç aldığı söylenebilir. Günümüzde bunlara API'ler (uygulama programlama arayüzü), veri görselleştirme araçları ile hacker kültürü de eşlik etmektedir (Erkmen, 2018). Bunlardan faydalanarak, verinin analiz edilmesi ve bu analizin görsel olarak sunulması yoluyla haber hikâyelerini aktarmayı amaçlayan veri gazeteciliği ham veri setlerini herkesin anlayabileceği içeriklere dönüştürmek üzere; veriyi toplama, filtreleme, düzenleme, görselleştirme, işleme, bir bağlama oturtma ve ilişkili veri setleriyle birleştirme (ilişkilendirme) aşamalarından oluşan bir süreç izler.…”