Büyük Savaş Sirasinda İngi̇li̇z Ajani Bi̇nbaşi Harry Sai̇nt John Bri̇dger Phi̇lby’ni̇n Neci̇d Görevlendi̇ri̇lmesi̇

Abstract

İngiltere, I. Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı Devleti’nin güneydeki topraklarını işgal edebilmek için bütün imkânlarını seferber etti. Bu bağlamda kullandığı araçlardan biri de yetişmiş insan gücü olarak sahada aktif görev alan ajanlarıydı. Savaş yılları boyunca farklı yerlerde görevler yapan John Philby de belirtilen ajanlardan biriydi. 1917 yılı kasım ayında gerçekleşen Necid görevlendirmesi hayatının dönüm noktası oldu. Seyahatin gerekçesi, İbn Suûd’un Hail emiri İbn Reşîd ve Acman kabilesine karşı kışkırtılmasıydı. İngilizlerle işbirliği yaparak Osmanlı Devleti’ne isyan eden Hüseyin ile birlikte hareket etmesinin sağlanmasıydı. Başarısı tartışılır olsa da seyahati boyunca Arabistan’ın sakinlerini, yerleşim yerlerini, coğrafyasını ve iklimini yakından tanıma imkânı buldu. Yaptığı gözlemlerle ve edindiği tecrübelerle Arabistan topraklarının daha iyi anlaşılmasını sağlayacak birbirinden kıymetli eserler verdi. Philby, İbn Suûd’un Osmanlı Devleti bünyesinde çarpışırken İngilizlere esir düşen Arap esirlere değin talepleriyle karşı karşıya kaldı. Tarafların birbirlerinden beklentilerinin yansıtıldığı çalışmamızla Philby’nin İbn Suûd ile tanışmasını sağlayan Necid misyonuna ve misyon kapsamındaki edinimlerine dair bilgiler verilmesi amaçlandı. Zira bu misyon ile temelleri atılacak İbn Suûd-Philby dostluğu, Vehhâbi Emiri’nin devletini inşa sürecinde ve sonrasında Philby’nin en yakınındaki kişilerden biri olmasını sağladı.