Bulgaristan'dan Kıpçak Mezarları

Abstract

Bu makale Bulgaristan topraklarındaki Kıpçak defin geleneklerini incelemektedir. Mezarlar çoğunlukla Kuzeydoğu ve Güneydoğu Bulgaristan'dadır. Arkeolojik araştırmalar sırasında bu etnik grubun izlerini taşıyan mezarlar bulunmuştur. Gömme geleneğinin özelliklerinden biri de, bazılarında küçük kurganlar da bulunan dairesel çukurlara gömülmeleridir. Bu gelenek Güneydoğu Bulgaristan'daki mezarların özelliğidir. Söz konusu bölgede hem askerlere (Pliska, Zlatna Livada, Mednikarovo) hem de sıradan halka ait Kıpçak keşfedilmiştir. Dairesel çukurların yanı sıra dikdörtgen çukurlara da gömme işlemi gerçekleştirilmiştir. Ağaç gövdelerinde defin, sadece mezar bilinmektedir. Bulgaristan'ın eski başkenti Pliska'da 35 No'lu tümülüsün kazıları sırasında ortaya çıkarılmıştır. Mezarlarda kılıçlar, üzengiler ve kantarmalar bulunmuştur. Bazı mezarlarda seramik kaplara da rastlanmıştır (Plovdiv). Tümülüslerin yanı sıra Hıristiyan nekropollerinde Kıpçak mezarları da bulunmuştur. Kıpçak mezarlarının tipik bir özelliği, mezarlarda köpeklerin bulunmasıdır. Mezarlarının karakteristik özelliği balballıların dikilmesidir. Sadece bir Tümülüs de taş heykellerin (balbal) dikildiği kaydedilmiştir Proto-Bulgar kültürünün bir parçası olarak kabul edildiler, ancak daha sonra doğru bir şekilde Kıpçaklara atfedildiler. İnsan mezarlarının yanı sıra köpek mezarları da incelenmiştir. Yambol şehrinin Zimnitsa köyü yakınlarında böyle mezar keşfedilmiştir. Köpek, Türk halklarının folklorunda, mitolojisinde ve cenaze geleneklerinde önemli bir rol oynar. Mezarların çoğunda, hayvan kemikleri, tabaklar ve yiyecek kalıntıları gibi gömme ritüellerinin izleri de bulunmuştur. Mezara yemek koymak eski bir Türk geleneğidir. Bulgaristan topraklarında keşfedilen mezarlar XII. yüzyılın ikinci yarısı ve XIII. yüzyılın başlarına tarihlendirilmektedir. Anahtar Kelimeler: Bulgaristan, Filibe, Kıpçak, Mezar, Balballar.