Birlikte Ebeveynlik Ölçeği: Ölçek Geliştirme, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Abstract

ÖzetBirlikte ebeveynlik, son yıllarda ebeveynlik ve aile çalışmaları alanyazınında giderek daha çok çalışılmaya başlanmış bir kavramdır. Uluslararası alanyazında, birlikte ebeveynliğin niteliğinin ebeveynlik ve çocuk uyumunu evlilik ilişkisinin ötesinde ve üzerinde açıkladığına dair ampirik bulgular göze çarpmaktadır. Bununla birlikte, ulusal alanyazında birlikte ebeveynliğin görece yeni ve sınırlı düzeyde çalışılmaya başlandığı ve bu yapının değerlendirilmesine yönelik kültüre özgü kapsamlı bir ölçme aracının ise henüz bulunmadığı bilinmektedir. Dolayısıyla, bu çalışmada, ulusal alanyazındaki bu boşluğu doldurmak amacıyla Türk kültürüne özgü bir Birlikte Ebeveynlik Ölçeği'nin (BEÖ) geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırma, evli ve birlikte yaşayan, 0-18 yaş aralığında çocukları bulunan toplam 677 ebeveynle (n = 550 anne, %81.2; n = 127 baba, %18.8) yürütülmüştür. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri sonuçları, BEÖ'nin birlikte ebeveynlik anlaşması, birlikte ebeveynlik çatışması, birlikte ebeveynlik desteği, birlikte ebeveynliğin küçümsenmesi, birlikte ebeveynlik iş bölümü ve aile ilişkilerinin ortak yönetimi olmak üzere toplam altı boyuttan oluştuğunu göstermiştir. BEÖ toplam puanı ve alt boyutları ile Aile Çatışması Ölçeği, Aile Bütünlüğü Ölçeği ve Algılanan Romantik İlişki Kalitesi Ölçeği arasında saptanan anlamlı ilişkiler, BEÖ'nin ölçüt-bağıntılı geçerliğe sahip olduğunu göstermiştir. Güvenirlik analizlerinde, BEÖ'nin alt boyutları için Cronbach alfa katsayılarının .87 ile .95 arasında değiştiği; BEÖ toplam puanı için .97 olduğu belirlenmiştir. Üç hafta arayla gerçekleştirilen test-tekrar test çalışmasında ise güvenirlik katsayıları .76 ve üzerinde hesaplanmıştır. Sonuç olarak, araştırma bulguları, BEÖ'nin Türk kültüründe evli ve birlikte yaşayan, 0-18 yaş çocukları bulunan çiftlerde, birlikte ebeveynlik ilişkisinin düzeyinin ölçümünde kullanılabilecek kapsamlı, geçerli ve güvenilir bir araç olduğunu göstermiştir.

Anne-Çocuk Oyun Etkileşimine Bağlı Olarak Annelik Algısının İncelenmesi

“…Thus far, studies on parenting perception have used the Self-Perception of Parental Scale and conducted evaluations using perceptions of parental role and the satisfaction, investment, role balance and competence subscales (Güler & Yetim, 2008). To the best of our knowledge, no research has investigated the representation of the concept of 'motherhood' in mothers' cognitions.…”

“…), çocuğun özellikleri ve annenin sahip olduğu özellikler gibi değişkenlere göre farklılaşmaktadır (Dereli & Dereli, 2017;Sezer ve diğerleri, 2015;Töret ve diğerleri, 2015). Annelik algısı bu ilişkiyi etkileyen değişkenlerden biridir (Güler & Yetim, 2008).…”

“…Ebeveyn rolüne ilişkin kendilik algısı ile ilgili yapılmış olan çalışmalar Ebeveyn Kendilik Algısı Ölçeği kullanılarak yapılmıştır ve ebeveyn algısı; ebeveyn rol doyumu, yatırım, rol dengeleme ve yeterlik alt ölçekleri ile değerlendirilmiştir. Ölçek, bu alt ölçeklerle birlikte 22 maddeden oluşmaktadır (Güler & Yetim, 2008). Bir annenin ebeveyn becerilerini geliştirmesinin annelik algısının derecesine bağlı olduğu söylenmektedir (Elochukwu & Oluchi, 2023).…”